Lubię Roberta Harrisa, pierwszą jego powieścią jaką przeczytałem dawno temu był „Vaterland” (podobała mi się), niedawno przeczytałem „Autora widmo” (podobał mi się) no i „Trylogię rzymską”, którą uważam za jego opus magnum.

„Archangielsk” jest znów czymś na kształt „political fiction” i dotyczy w jakimś stopniu uśpionych demonów XX wieku, przede wszystkim stalinizmu, ale też w jakimś aspekcie nacjonalizmu i faszyzmu. Ta „fiction” nie jest tak daleko posunięta, jak w „Vaterland” (gdzie, przypomnę, mieliśmy wizję Europy, w której III Rzesza wygrywa wojnę), ale jednak.

Angielski historyk Fluke Kelso przyjeżdża na konferencję do Moskwy. Niespodziewanie zgłasza się do niego stary Rosjanin, który, jak się okazuje, był w latach 50-tych ochroniarzem Berii; był też świadkiem ostatnich godzin życia Stalina. Głównym elementem jego opowieści jest stary zeszyt należący do Stalina, z którym dyktator nie rozstawał się w ostatnich miesiącach życia. Co w nim zapisywał? Co się z nim stało? Czy jego zawartość może mieć jakieś znaczenie (poza historycznym) 50 lat po śmierci generalissimusa i po rozpadzie ZSRR?

Historyk stopniowo wplątuje się w intrygę ze wspomnianym zeszytem w tle. Intrygę, w której, jak szybko się okazuje, nie uczestniczy tylko on – naiwny historyk z Zachodu, ale też współczesne rosyjskie służby, i dawni funkcjonariusze KGB.

Powieść czyta się szybko, jest napisana sprawnie warsztatowo, intryga jest wciągająca. Jest w niej kilka ciekawych uwag na temat „homo sovieticus”, sentymentu dla stalinizmu, rosyjskiej mentalności. Wszystko jest pisane z perspektywy Zachodu, można się czepiać pewnych uproszczeń, choć autor stara się w jakimś stopniu zrozumieć „rosyjską duszę”. Samo rozwiązanie jest według mnie nieco rozczarowujące, ale całościowo powieść się broni.

Lubię Roberta Harrisa, pierwszą jego powieścią jaką przeczytałem dawno temu był „Vaterland” (podobała mi się), niedawno przeczytałem „Autora widmo” (podobał mi się) no i „Trylogię rzymską”, którą uważam za jego opus magnum.

„Archangielsk” jest znów czymś na kształt „political fiction” i dotyczy w jakimś stopniu uśpionych demonów XX wieku, przede wszystkim stalinizmu, ale...