W dorobku Kundery jest wiele pozycji stricte powieściowych, które w moim odczuciu nie cieszą się ( bezwzględnie przecież należną ) estymą. Sądzę, że wynika to w dużej mierze z ich kameralności i pozornej monotematyczności; na ogół orbitują wokół szeroko zakrojonego wątku miłosnego, który stanowi pretekst do analizy emocji i wrażliwości uczestników akcji. Wbrew pozorom jednak są to utwory złożone i wielowarstwowe. Rzecz jednak rozbija się o to, że nie łatwo rozszyfrować klucz, który pozwala pełne przeniknięcie przez ten pozór.

Uważam, że dopiero lektura "Zdradzonych testamentów" umożliwia dotarcie w głąb struktur obrazowania czeskiego prozaika.
Ten esej, chociaż równie eklektyczny jak powieści Kundery, ma na celu przede wszystkim uwrażliwienie odbiorcy na fakt wiecznej "niedostępności" pisarza, ustawicznego reinterpretowania jego pierwotnego przekazu. Na przykładzie mistrzów wielu epok ( Goethe, Kafka, Hemingway, Proust... ) autor przytacza szereg faktów, które przypominają cele twórców, a następnie konfrontuje je z finalną percepcją ich utworów.
Wrażenie robi rozmach tych studiów. Z jednej strony rzeczy, które dla wnikliwego czytelnika są relatywnie łatwo dostępne ( jak chociażby relacja Kafki z Maxem Brodym i kwestia jego prawdopodobnych wskazówek co do zniszczenia niedokończonych dzieł ), z kolejnej benedyktyńska wręcz analiza konkretnych wydań i tłumaczeń, na podstawie których - jak dowodzi Kundera - często całkowicie niemożliwe jest utrzymanie bliskości z przekazem pisarzy.

Poza powyższym za wyjątkowo cenne uważam referowanie własnych doświadczeń eseisty-prozaika z czytaniem klasycznych dzieł; na przemian dystansując się i popadając w emfazę człowieka szczerze i dogłębnie przez literaturę uformowanego odsłania nam Kundera własny warsztat - przez obserwację warsztatu bohaterów eseju.

Wreszcie - walor czysto artystyczny. Mimo balansowania na granicy tekstu naukowego, Kundera wprowadza poetyckie obrazy dyskusji między Hemingway'em a Goethem, przypomina spotkanie Joyce'a ze Strawińskim i Proustem ( nadbudowując je o własną interpretację jego potencjalnego przebiegu ), a całość stempluje swoją niezrównaną erudycją. A jak można w ramach jedynie eseju klasyfikować dzieło, w którym twórca "Fausta" przechadza się po zaświatach z legendarnym fascynatem corridy?

Najwybitniejszy chyba dowód na to, że możliwe jest stworzenie dzieła o wielkim walorze naukowym i ponadprzeciętnej urodzie artystycznej. Może tak by w końcu nobla temu Panu?

W dorobku Kundery jest wiele pozycji stricte powieściowych, które w moim odczuciu nie cieszą się ( bezwzględnie przecież należną ) estymą. Sądzę, że wynika to w dużej mierze z ich kameralności i pozornej monotematyczności; na ogół orbitują wokół szeroko zakrojonego wątku miłosnego, który stanowi pretekst do analizy emocji i wrażliwości uczestników akcji. Wbrew pozorom...