Na wstępie drobna dygresja. Nie jestem tak cyniczny jak Napoleon, który twierdził, że historia jest zbiorem uzgodnionych kłamst (w każdym razie mam nadzieję, że nie cała),ale nie wierze w coś takiego jak „pamięć zbiorowa”. Nasze postrzeganie fragmentów nawet niezbyt odległej przeszłości wynika z narzuconej narracji, a nie z tego, że każdy uczestnik wydarzeń doświadczał ich w ten sam sposób. Nie jest również sumą ich przeżyć i odczuć. Kreatorzy pamięci historycznej muszą ją uwspólnić, uprościć, wykorzystać do bieżących potrzeb.

Bhabani Bhattacharya maluje pejzaż Bengalu w okresie tragicznego głodu, który nawiedził jego rodzinne strony w okresie II Wojny Światowej. Jego obraz jest pełen szczegółów. Każdy ze sportretowanych bohaterów przeżywa tragedię współziomków w zupełnie inny sposób. Dla jednych jest to upokarzająca walka o przetrwanie, dla innych okazja do zarobienia na spekulacjach akcjami czy żywnością. Dla jednych okazja do walki o niepodległość Indii, dla innych do przypodobania się brytyjskiej biurokracji. Jedni, korzystając ze zdobyczy cywilizacji śledzą losy wojny w Europie od pierwszych dni, inni są nieświadomi tego co dzieje się w wiosce za torami kolejowymi. Bhattacharya pozostawia ich postępowanie bez komentarza, tak jakby chciał pokazać, że nie ma jednej prawdy o Indiach w przededniu odzyskania niepodległości i zachęcić czytelników do zadumy nad ewentualnymi naszymi wyborami.

„Tak wiele jest głodów” to literatura solidna, choć nie wybitna. Jest w niej nutka oczywistej dla nas egzotyczności, ale i uniwersalistyczny portret ludzi w czasach ostatecznych. Bonusem jest posłowie (książka wydana w głębokim PRL-u),które krytykuje wybrany przez autora sposób narracji jako niepostępowy. Uśmiechałem się z politowaniem, bo autor posłowia stawia na dokładnie odwrotny od zamierzonego przez autora sposób narracji. Uśmiechałem się do momentu, w którym przypomniałem sobie, że nadal wielu autorów podobnych "posłowi" i ich patronów mówi nam do dzisiaj co mamy myśleć, jak głosować, jak żyć.

Na wstępie drobna dygresja. Nie jestem tak cyniczny jak Napoleon, który twierdził, że historia jest zbiorem uzgodnionych kłamst (w każdym razie mam nadzieję, że nie cała),ale nie wierze w coś takiego jak „pamięć zbiorowa”. Nasze postrzeganie fragmentów nawet niezbyt odległej przeszłości wynika z narzuconej narracji, a nie z tego, że każdy uczestnik wydarzeń doświadczał ich...