Maja i Jan Łozińscy, specjaliści dotychczas wnikliwie eksplorujący przedwojenną obyczajowość Polaków, tym razem wydobywają z powojennych gruzów wzruszające obrazy odradzających się miast.

Rok 1945. Większość ziem Drugiej Rzeczypospolitej przeszła spod okupacji hitlerowskiej pod panowanie Armii Czerwonej. 80% zabudowań w stolicy, w wyniku wojny, powstania w getcie i powstania warszawskiego, zostało zrównane z ziemią. Gdzieś w ruinach, ciemności, głodzie i mrozie, ukryta była garstka mieszkańców. Nie było ich więcej niż tysiąc. Tak między innymi, w kryjówce w Alejach Niepodległości, bez jedzenia, wśród myszy i szczurów, ukrywał się Władysław Szpilman. Przy okazji wciąż mam przed oczami wstrząsające sceny z filmu Polańskiego, obrazujące dramat tamtych dni. Ulice pełne zwłok w strzępach ubrań, porozrywanych drutów telefonicznych i tramwajowych, resztek popalonych mebli, książek, zbitych naczyń. Przetrwałymi budynkami "zaopiekowali się" szabrownicy. Dawni mieszkańcy rozpoczęli powroty już w pierwszych dniach po wyzwoleniu z niemieckiej okupacji. Do miejsc gdzie nie mieli ani rodziny, ani sąsiadów, ani znajomych. Wykorzystywali każdą przestrzeń, dającą namiastkę schronienia. W zrujnowanym mieście tracili orientację. Charakterystyczne punkty jak PASTA czy Prudential praktycznie przestały istnieć.

Wydarzenia polityczne lat 1945-1948 stanowią tło niezwykłej opowieści, gdzie radość z wypędzenia Niemców przenika ze strachem przed komunizmem, (później terrorem NKWD i urzędów bezpieczeństwa).

W tej atmosferze rozpoczyna się odgruzowywanie Warszawy, pierwsze transporty miejskie rikszami lub wozami konnymi (polska stolica otrzymała w prezencie od Stalina dwanaście trolejbusów, a pierwszy kurs w styczniu 1946 przejechał z Placu Unii Lubelskiej na Trębacką).

Stolica w niewiarygodnym tempie wraca do życia. Odradza się handel, wznawia działalność Dom Towarowy Braci Jabłkowskich, fabryka słodyczy Wedla, rusza wydawanie prasy i książek. W Łodzi i Krakowie budzi się do życia kultura i domy dla literatów. Na potęgę pije się bimber i wódkę, modne staje się palenie papierosów "Nysa" i "Triumf".

"Obiektem, który najszybciej odbudowuje się w Warszawie, jest niewątpliwie kobieta."

Książka Łozińskich znakomicie spina "Dzienniki" Dąbrowskiej, Nałkowskiej, wspomnienia Hłaski, Tyrmanda, prasę z tego okresu: "Życia Warszawy", "Przekroju", "Odrodzenia", publikacje Andrzejewskiego, Iwaszkiewicza, Zaremby, a przede wszystkim fotografie, których wcześniej nie znałam, a robią piorunujące wrażenie.

Fantastyczna, mądra, wzruszająca książka. Do zdecydowanego polecenia.

Maja i Jan Łozińscy, specjaliści dotychczas wnikliwie eksplorujący przedwojenną obyczajowość Polaków, tym razem wydobywają z powojennych gruzów wzruszające obrazy odradzających się miast.

Rok 1945. Większość ziem Drugiej Rzeczypospolitej przeszła spod okupacji hitlerowskiej pod panowanie Armii Czerwonej. 80% zabudowań w stolicy, w wyniku wojny, powstania w getcie i...