Są książki, które zatrzymują na dłużej, sprawiają, że człowiek czytając, a także potem, już po skończonej lekturze, wie, a może bardziej czuje, że nagle stało się coś, o co właśnie chodzi w czytaniu. Jakieś nerwy poruszone, myśli zagmatwane domagające się ujścia, pytania, na które wciąż brak odpowiedzi - coś, co sprawia, że przez chwilę jest się troszeczkę gdzie indziej, będąc w samym środku siebie samego. Czytam nie dla rozrywki, lecz, między innymi, dla takich, nieczęstych przecież na co dzień, chwil głębokich zadumań, dla poczucia, że warto męczyć się z tekstem nie najłatwiejszym, za to zostawiającym w człowieku coś więcej, powodującym jakieś drgania emocji nienazwanych, a przecież najważniejszych. Nic nie zapowiadało, że książka "Niepokoje wychowanka Törlessa" Roberta Musila stanie się dla mnie czymś takim, autor opowiada nam o świecie młodego, dojrzewającego chłopca, pisze w sposób trudny, czasem męczący, lecz ostatecznie urzekający swoją formą, jak i treścią. Jest to historia idealna dla człowieka złaknionego piękna i estetycznych doznań, ale również dla kogoś, kto lubi mierzyć się z problemami egzystencjalnymi, komu nie obce jest delikatne filozofowanie, ale przede wszystkim jest to książka dla osób, które mają w sobie sporą dawkę mroku i są pełne sprzeczności.
Ta na poły autobiograficzna opowiastka filozoficzno-psychologiczna, to bardzo skrupulatnie napisana rzecz o dojrzewaniu w czasach Austro-Węgier, mamy tu do czynienia z młodymi ludźmi, uczącymi się w prestiżowej prywatnej szkole dla chłopców, z ich budzącą się świadomością ciała i ducha, a jednocześnie z narastającymi wraz z tą świadomością emocjami, ale również ze złem, które dochodzi do głosu zawsze wtedy, gdy być może najmniej się tego spodziewamy.
Mam wrażenie, że ta opowieść to, z jednej strony, hołd złożony człowieczeństwu, jakimś wyższym wartościom, które w tym człowieku tkwią, taka nieśmiała próba szukania/ratowania humanizmu (romantyzmu?) w nas i uparta wiara, że nie jesteśmy aż tacy źli, a z drugiej wręcz odwrotnie, to pokazanie, że nasz rozum może być bronią bardzo niebezpieczną, używaną przede wszystkim po to, aby manipulować i wciąż przesuwać granice tego, co można dzięki niemu osiągnąć.
Nie zdradzę co ostatecznie zwycięża u Musila, warto samemu spróbować wejść w ten dziwny, trochę psychodeliczny, duszny świat Törlessa i jego kolegów, warto się też przekonać kim może stać się każdy z nas pozostawiony sam na sam z własnym "ja" i z bliźnim, w oczach którego odbija się to, co zazwyczaj nie jest piękne, czyste i dobre, co niepokoi, a jednocześnie skłania do refleksji nad sensem istnienia.

Są książki, które zatrzymują na dłużej, sprawiają, że człowiek czytając, a także potem, już po skończonej lekturze, wie, a może bardziej czuje, że nagle stało się coś, o co właśnie chodzi w czytaniu. Jakieś nerwy poruszone, myśli zagmatwane domagające się ujścia, pytania, na które wciąż brak odpowiedzi - coś, co sprawia, że przez chwilę jest się troszeczkę gdzie indziej,...