Sztuka bycia kobietą w historii

Żanna Słoniowska stworzyła miniaturową sagę o kobietach uwikłanych w historię i… sztukę. To książka o zagubionej, niewiadomej lub jeszcze nieodkrytej tożsamości, o walce i wariactwie, o narodzinach, dorastaniu, śmierci i starości. To książka o zmianach, które mogą zachodzić szybko i niespodziewanie, przewartościowując całkowicie obecny porządek w świecie. To w końcu opowieść o miłości – uczuciu skomplikowanym jak historia i jak ona burzliwym, łączącym matkę z córką i babkę z wnuczką, a także jedynym (z krwi i kości) mężczyzną ich życia.
Słoniowska – Ukrainka polskiego pochodzenia, urodzona we Lwowie, ale na stałe zamieszkała w Krakowie – pisze przede wszystkim o wolności. Tej osobistej i tej narodowościowej, a także o tym jak historia potrafi oszukać i zdradzić, na końcu zostawiając nas zawsze samych, zmuszając do określania się i stawania po jednej bądź drugiej stronie. Umiejscawiając fabułę we Lwowie, autorka pokazuje piękno miasta, które jest jednocześnie pełne ran i wybroczyn, a także jego mieszkańców – ludzi skażonych wojną i wymieszanych w kotle różnic kulturowych, językowych i pochodzeniowych. Powieść stara się przeniknąć strukturę wspólnych zależności i odnaleźć to, co dzieli i łączy ludzi, zarówno globalnie, jak i lokalnie. Na przykładzie jednej rodziny możemy przekonać się, jak trudno jest jednoznacznie określić czyjąś przynależność, zrozumieć skomplikowane relacje i wyciągnąć wnioski jedynie w oparciu o czyjeś pochodzenie, płeć czy język, w którym mówi.
Tytułowy dom z witrażem to stara kamienica skrywająca dzieło sztuki nieznanego artysty. Ciągnące się przez parę pięter malowidło na szkle przedstawia swoiste drzewo życia – wznoszące się od korzeni po koronę, jak wznosi się budynek i jak rośnie krajobraz, jak wnosi horyzont i jak buduje miasto czy jak piętrzy się góra. Witraż będący alegorią dorastania i przynależności, swoisty przedstawiciel sztuki – stanowi centrum i połączenie, jak krew, naszych bohaterów.
A kim są nasi bohaterowie? Żanna Słoniowska skupia się na kobietach, być może trochę osieroconych przez mężczyzn i, jak przez historię zdradzonych i uwiedzionych. Przez okna domu z witrażem zaglądamy do życia ich czterech – prababki, babki, matki i córki – silnych postaci uwikłanych w dziejowe wydarzenia. Każda z kobiet jest przez los umocniona i niezależna, ale także obarczona jakimś dziwactwem, skazą, cechą charakteru, która dzieli ją z resztą. Skupione pod jednym dachem, kochają się i nie znoszą. Ich losy nieprzerwalnie są ze sobą sprzężone, wzajemnie przez nie predestynowane – Słoniowska w lekki, a zarazem głęboki i atrakcyjny literacko sposób opisuje tu meandry wspólnego życia czterech pokoleń kobiet – wpływ genów, wychowania, związków miłosnych, własnych wyborów i czasów. Ich małe historie mieszają się z tą jedną, wielką Historią, ich małe kłótnie – z wojną, bunty młodzieńcze – z ruchami powstańczymi, a ich miłość do siebie nawzajem – z miłością do narodu.
„Dom z witrażem” to powieść nieco szkatułkowa i kolorowa jak rzeczony witraż. Mówi o wielu rolach, jakie przyszło nam odgrywać w świecie i w… domu. Pokazuje kobiety, które radzą sobie bez mężczyzn, będąc jednocześnie od nich uzależnione, skrzywdzone lub ukształtowane. Z jednej strony mamy Sztukę, która jest czysta i dobra, bo pozwala na wolność, a z drugiej mamy Historię, która nie daje nam wyboru.
Powieść napisana jest z humorem, pełna świetnych dialogów, potrafiąca gorzkie fakty ukazać w sposób, który przyzwala na uznanie zła i chaosu otaczającego nas świata. Książka na leniwe poranki i na podróże, ale także dla amatorów ambitniejszej lektury. Doskonale dwuznaczna, odpowiednio historyczna, spójna opowieść z niepoprawnym romansem w tle, którą czyta się łatwo, ale i dobrze – książka Żanny Słoniowskiej została wyróżniona z ponad tysiąca innych – w pełni zrozumiale.

Sztuka bycia kobietą w historii

Żanna Słoniowska stworzyła miniaturową sagę o kobietach uwikłanych w historię i… sztukę. To książka o zagubionej, niewiadomej lub jeszcze nieodkrytej tożsamości, o walce i wariactwie, o narodzinach, dorastaniu, śmierci i starości. To książka o zmianach, które mogą zachodzić szybko i niespodziewanie, przewartościowując całkowicie obecny...