(2014)

Książka podzielona jest na dwie części – pierwsza skupia się na historii Abdulcadira Gabeire Faraha*, somalijskiego uchodźcy, który zginął tragicznie rok po publikacji tego reportażu, w eksplozji samochodu-pułapki. Człowieka zaradnego i bez wątpienia mocno doświadczonego przez życie, którego szczere świadectwo ma szczególną wartość.
Druga przybliża obecną (2012-2014) sytuację polityczną podzielonego kraju – autor opisuje realia nadzwyczaj dobrze radzącego sobie separatystycznego Somalilandu i życie zniszczonej stolicy, pomija niestety Puntland i ziemie zamieszkałe przez Somalijczyków, ale leżące poza granicami administracyjnymi Somalii (kreślonymi od linijki, jeszcze w XIX stuleciu – bez udziału samych zainteresowanych)**.

Styl Konrada Piskały może się podobać, jest przystępny, miejscami nieco poetycki, ale klarowny. Autor lubi od czasu do czasu posłużyć się jakimś porównaniem, skupić na określonym kadrze, przedstawić kombinację wrażeń zmysłowych, ale zaraz potem wraca do rzeczowej narracji, w której na pierwszym miejscu jest człowiek. W swojej pracy wymienia kilku czołowych polskich reportażystów, a także Tiziano Terzaniego, co można odczytywać jako obranie pewnej ścieżki pisarskiej.
Niestety, autor stroni od podawania dat – co pomogłoby lepiej zrozumieć opisywane sytuację, tak na tle wydarzeń w regionie jak i w świecie. Nawet jeśli te padały w gawędzie Abdulcadira Gabeire Faraha dokładnie tak jak je przedstawiono (ograniczając się do dekad), i z rzadka – dziennikarz powinien dla porządku i lepszego oddania historii dodać chociaż przypisy. Jeśli ktoś nie ma rozeznania w lokalnej polityce, nie jest wiekowym tubylcem z warstwy uprzywilejowanej – będzie czuł potrzebę doczytania. Dryland opisywany przez autora wydaje się być krainą opanowaną totalnym chaosem, pogrążoną w anarchii, z nielicznymi reliktami porządku. Oczywiście Piskała na siłę nie dramatyzuje, ale pokazuje za mało normalności. A ta tam jest. Czytając „Dryland” można odnieść wrażenie, że Mogadiszu to morze ruin, poprzetykane obozowiskami namiotów, z nielicznymi ocalałymi budynkami, „twierdzami cywilizacji” – tymczasem jego własne zdjęcia umieszczone na YouTube czy fotografie z Google’a pokazują normalne życie. Że to nie sceneria rodem z „Mad Maxa” pożeniona z obrazami ze zrównanego z ziemią warszawskiego Muranowa, Starego Miasta czy Śródmieścia. Sam o tym wspomina, pisząc o plaży, barach, firmach – ale za słabo to akcentuje, jakby to były jakieś anomalie, dodatek do tego całego niszczycielskiego zamętu. Warto dla zachowania właściwych proporcji opowiedzieć o tym szerzej***.

Kilkakrotnie mowa jest o ugandyjskich wojskowych, o oddziałach Unii Afrykańskiej – ale nie pada żadne wyjaśnienie co oni robią w Somalii. Oczywiście można się tego domyślać, ale warto by odnotować że dane kraje/organizacje biorą udział w działaniach stabilizacyjnych na terenie państwa, wyłożyć kawę na ławę.

Kolejna uwaga, tym razem pod adresem wydawcy: brak mapy. Wziąwszy pod uwagę charakter opisywanego zagadnienia, a także niewielką znajomość tematu wśród Europejczyków – warto by umieścić co najmniej trzy: populacji Somalijczyków na tle wszystkich państw Rogu Afryki, z oznaczeniem głównych miast, obecnego podziału kraju, z naniesieniem sfer wpływów poszczególnych frakcji, oraz zdjęcie satelitarne półwyspu.

Półwysep Somalijski to obszar w którym Czarna Afryka styka się z kulturą arabską (co ma odbicie w tradycjach krajowców, architekturze, aspiracjach politycznych). Jest to niezwykle ciekawe, złożone i wielopoziomowe, warto by o tym szerzej opowiedzieć, wgryzając się jeszcze przy okazji w czasy „biblijne”. Na pewno nie zaszkodziłoby to postrzeganiu współczesnych problemów, i pomogło zrozumieć sytuację Somalijczyków. Górecki by to zrobił. Dodanie jeszcze perspektywy stricte arabskiej byłoby wisienką na torcie.

____________
* https://pl.wikipedia.org/wiki/Abdulcadir_Gabeire_Farah
** Na dzisiejszą Somalię składają się dawne Somali Brytyjskie (Somaliland) i Somali Włoskie. Tylko.
Somali Francuskie przemianowano najpierw na Francuskie Terytorium Afarów i Issów, a finalnie na Dżibuti. Jest to mały kraik, wielkości województwa śląskiego, ale 60 procent tamtejszych obywateli to Somalijczycy. Cała wschodnia Etiopia to prowincja Somali, czyli Ogaden – ludność Somalijska stanowi tam jakieś 96% populacji (stamtąd pochodzi główny bohater pierwszej części – Abdulcadir Gabeire Farah); Somalijczycy żyją także we wschodniej Kenii i w diasporze, rozsiani po całym świecie.
Podsumowując:
w Federalnej Republice Somalii żyje 12 milionów etnicznych Somalijczyków (Kuszytów)
w Dżibuti 524 tysiące
w Etiopii 4.6 miliona
w Kenii 2.4 miliona
200 tysięcy mieszka w Jemenie
To jak podzielono ten naród (który wprawdzie regularnie bierze się za łby, i różni się nieco etniczne w różnych częściach Półwyspu) przypomina rozbiory Rzeczypospolitej.
*** Na pewno jest to trochę szukanie dziury w całym, ale dostajemy za mało informacji.

•

Str. 141 – mieszkać samej (mieszkać samotnie/mieszkać solo/żyć samodzielnie); str. 163 – Dopiłem Jerzego (jerzego); str. 243/244 – starą suzuki (starym suzuki); str. 247 – dwojgu Brytyjczykom (lepiej: dwojga Brytyjczyków); str. 270 – napisano MNICHÓW, ale lepiej pasowałoby MISTYKÓW; str. 281 – resztki schodów otaczają wewnątrz mury jak skorupa ślimaka – zamiast OTACZAJĄ powinno być WYPEŁNIAJĄ; str. 298 – Burhani ciągle mają – brak przecinka po imieniu; str. 335-336 – tutaj wypowiedz kobiety jest nieco niejasna, pierw dostajemy informacje że jest „rozcięta”, dalej przytaczana jest jej wypowiedź, komunikuje że była obrzezana jako mała dziewczynka, a potem musiała operacyjnie poszerzyć zbyt ciasno zrośniętą pochwę (celem zachowania zdrowia i higieny) – kiedy jednak takie same poszerzenie chciała zorganizować swojej córce jej siostra, ta zareagowała z oburzeniem... To nie ma sensu... a) jeśli ta dziewczynka nie była wcześniej obrzezana, kobieta mogła protestować przeciwko okaleczeniu, b) jeśli nie była obrzezana, po co rozszerzać pochwę – ? – to miałoby sens później, przy porodzie... historia wymaga poprawienia; poza tym w tekście można natknąć się na jeszcze 2-3 dziwne sformułowania, we wcześniejszych partiach tekstu.

•

MATERIAŁY DODATKOWE:

Konrad Piskała - Nagroda im. Beaty Pawlak 2015
https://www.youtube.com/watch?v=CwWbUJ_WYgM
(Autor opowiada o swojej książce).

Dryland - Somalia
https://www.youtube.com/watch?v=rvMzr2fdY74
(„Filmy i zdjęcia z Somalii 2012-2014 rok”)

(2014)

Książka podzielona jest na dwie części – pierwsza skupia się na historii Abdulcadira Gabeire Faraha*, somalijskiego uchodźcy, który zginął tragicznie rok po publikacji tego reportażu, w eksplozji samochodu-pułapki. Człowieka zaradnego i bez wątpienia mocno doświadczonego przez życie, którego szczere świadectwo ma szczególną wartość.
Druga przybliża obecną...