Ed Vulliamy

Im więcej czytam publikacji o tematyce wojen, wszelkiego rodzaju konfliktów zbrojnych, ludobójstw dokonywanych z pobudek wszelakich tym bardziej żałuję, że należę do gatunku ludzkiego. Człowiek to jednak najgorsze co przydarzyło się tej planecie. I największy wróg drugiego człowieka. O tym co się wydarzyło w Bośni w latach dziewięćdziesiątych (jak też ogólnie o sytuacji na Bałkanach wówczas) dowiaduję się tak porządnie dopiero od niedawna. Wcześniej coś tam wiedziałem, coś tam się orientowałem ale przyznam szczerze, że moja wiedza na ten temat była więcej niż znikoma. Nie wynikało to z ignorancji, po prostu co innego zajmowało mi wtedy umysł a literatura faktu była ostatnim co trafić mogło w moje ręce. Dziś na szczęście jest inaczej, zarówno literatura faktu stała się mi najbliższa jak i wzrósł we mnie swoisty głód wiedzy oraz chęć poznania tego, jaki jest ten świat, z tej dobrej jak i z tej złej strony. Jeśli chodzi o tę złą stronę to „Wojna umarła, niech żyje wojna” jest jedną z tych pozycji, którą przeczytałem z wielką uwagą. Zgroza ogarnia człowieka, gdy zda sobie sprawę, że pod koniec dwudziestego wieku mogło dojść do czegoś takiego, co wydarzyło się w Bośni. Myśleć by można, że ludzie dość się napatrzyli i wyciągnęli wnioski z tego jakże krwawego i ogarniętego wojną stulecia by więcej do tego dramatu nie dopuścić. Nic bardziej mylnego. Niestety gdy w grę wchodzi polityka, religia i wojna o wpływy tam dochodzi do katastrofy. Historia Bośni, której kulminacją była masakra w Srebrenicy jest kolejnym przykładem. Autor podczas wojny dociera w wiele miejsc z nią związanych, głównie były to obozy koncentracyjne. Miał okazję bezpośredniej rozmowy z ofiarami tego horroru jak również był świadkiem walk na froncie. Zaryzykował wszystko by zobaczyć wszystko na własne oczy. Nie robił tego z niezdrowej fascynacji, wręcz przeciwnie. Chciał pokazać światu co się tam dzieje, zdać relację z tego bezsensownego terroru a przede wszystkim powiedzieć prawdę o jego istocie, tak bardzo przekłamywanej wówczas w mediach. Jego heroiczne wysiłki doprowadziły m.in. do tego, że został świadkiem w trakcie procesu zbrodniarzy wojennych. A jednak, pomimo naprawdę ważnego tematu i przesłania wynikającego z tego reportażu, nie do końca jestem zadowolony z lektury. Niestety nie przypadł mi do gustu styl autora. Jestem zwolennikiem tego, by reportaż był jak najbardziej obiektywny i pozbawiony zdania i komentarza autora (no chyba, że jest to reportaż podróżniczy). Taki lubię najbardziej i taki najbardziej do mnie przemawia. Ed Vulliamy chwilami niestety daje się ponieść emocjom, staje się nazbyt pompatyczny i egzaltowany oraz – z racji osobistych doświadczeń – osobą, która stawia siebie troszkę wyżej niż innych. Poza tym chwilami pisze zbyt rozwlekle i leje wodę. Że o zbytniej dygresyjności nie wspomnę. A mimo to uważam, że tego typu książki są ważne i potrzebne jako świadectwo zbrodni i okrucieństwa. Umówmy się – styl autora jest tu naprawdę mało ważny. Liczy się tu historia, liczą się ludzie, liczy się to, co się stało i starania by to się więcej nie powtórzyło. I to jest bezsprzecznie największa zaleta tej publikacji. I chociaż nie do końca podobało mi to jak zostało to napisane to i tak uważam, że tę publikację należy przeczytać. Bo czasem po prostu wypada wiedzieć. Ba! Należy wiedzieć.