Niewiele wie o halucynacjach ten, kto myśli, że ograniczają się jedynie do chorób psychicznych lub zażywania środków odurzających. Traktowanie ich jako tabu jest właśnie efektem tej niewiedzy. Tymczasem ich przyczyny, a także różnorodność sprawiają, że to temat, o którym można dyskutować godzinami. Same halucynacje potrafią być osobliwe, fascynujące, a często przerażające. Podobny charakter ma też książka Olivera Sacksa, którą czyta się z niesłabnącym zdumieniem wobec tego, jaką potęgą, a także tajemnicą, jest ludzki mózg.

Mnogość stanów, którym towarzyszą halucynacje robi wrażenie. Mogą występować w przypadku migren, epilepsji, parkinsonizmu poprzez psychozy, traumy po bóle fantomowe. Na osobną wzmiankę zasługują zwyczajowo przypisywane schizofrenii „głosy”. Temat halucynacji byłby też niekompletny bez uwzględnienia intensywnych doznań wywoływanych przez narkotyki. A wszelkie duchy, zmory nocne, doświadczenia poza ciałem, a nawet śmierć kliniczną można z łatwością wytłumaczyć halucynacjami. A to wciąż tylko mały fragment tego jak szerokim zagadnieniem są halucynacje.

Autor położył szczególny nacisk na praktyczne ukazanie natury halucynacji. W tym celu przez dekady uważnie przyglądał się i gromadził halucynacyjne doświadczenia swoich pacjentów. W efekcie powstała książka niezwykle bogata w opisy halucynacji poczynione bezpośrednio przez doznające je osoby. Również sam Oliver Sacks nie kryje się z faktem, że halucynacje dotyczyły i jego. Epizody z narkotykami dostarczyły mu tyle samo wrażeń, co kłopotów. Z rozbrajającą szczerością wspomina o tym jak odstawienie środków nasennych doprowadziło go do białej gorączki, którą z początku wziął za objawy schizofrenii. Inne przykłady halucynacji Sacks czerpie wprost z literatury pięknej. Okazuje się, że halucynacje miały wpływ m.in. na twórczość Fiodora Dostojewskiego, Lewisa Carolla czy Edgara A. Poe'ego.

Oliver Sacks - z zawodu neurolog, z zamiłowania pisarz - prowadzi nas w świat alternatywnych rzeczywistości, które każdego dnia są udziałem całej rzeszy ludzi. Jego jawne zaangażowanie oraz wiedza merytoryczna tworzą prozę przystępną i interesującą. Nawet bez specjalnego obeznania w medycynie można bez problemu się w niej odnaleźć i czerpać przyjemność z lektury. Ja cały czas nie mogę wyjść z podziwu do jakich wybryków zdolny jest ludzki mózg, by zwieść i wyprowadzić w pole człowieka. Fascynujące!

Anna Aniszczenko