Śledziliście dyskusję o polskiej powieści środka? Ja przez jakiś czas tak, ale potem, jak zwykle, wolałam sobie poczytać. Podczas gdy w Polsce powieści używa się, by czuć się lepszym od nieczytających, do meblowania wnętrz albo by zniechęcić dzieci do czytania już w podstawówce, są na świecie miejsca, gdzie czyta się po prostu dla przyjemności. Książka ma oczarować czytelnika, a w środku mieć to, co obiecuje na okładce. Jak mówi Sylvia, jedna z bohaterek "Jej wszystkich żyć": Nie widzę sensu jej studiowania. Literatura jest chyba od tego, żeby ją czytać, prawda? Kate Atkinson od dwudziestu lat pisze takie powieści, które podobają się i czytelnikom, i krytykom, a jej najnowsza książka to małe cudo, powieść tak wciągająca jak literatura plażowa, a zarazem tak przemyślnie skonstruowana, że przy starannym, a nawet powtórnym czytaniu sprawia coraz więcej przyjemności. 

"Jej wszystkie życia" to moim zdaniem, przede wszystkim celebracja codzienności. Znane już z poprzednich powieści Atkinson łagodne i dobroduszne siostry, dzieci sprzed czasów baby maratonu, a więc cieszące się beztroskim dzieciństwem, wszechogarniająca miłość i przerażenie czyli bycie rodzicem, to cudowne opętanie przez wszystko, co subtelne znane szesnastolatkom; niezliczone psy, kochane i opłakiwane, kocięta, które w okolicy stanowiły coś w rodzaju żywego środka płatniczego - koiły smutki lub wynagradzały trud, przynoszone przez rodziców na wymianę za zgubioną lalkę czy zdany egzamin... Migotliwe powietrze, długie rozmowy, delikatny brzęk odstawianych na spodeczki filiżanek, to co najlepsze w życiu klasy średniej, czyli poczucie bezpieczeństwa.

Powieść Atkinson jest też opowieścią o tym, co to znaczy być Anglikiem. Siedliskiem angielskiej duszy- jeśli w ogóle można było mówić o czymś takim- był z pewnością jakiś całkiem nieheroiczny przydomowy ogródek, kawałek trawnika, różana rabata, grządka fasoli. Przedwojenna Anglia jest tu Arkadią, a dzieciństwo niewyczerpanym źródłem siły, która będzie musiała wystarczyć Ursuli, głównej bohaterce, na więcej niż jedno życie. "Jej wszystkie życia" to powieść, w której Atkinson sprawdza konsekwencje wprowadzenia w życie najskrytszego i najbardziej baśniowego z ludzkich pragnień: możliwości powrotu i mądrzejszego skorzystania z życia za drugim, trzecim, dziesiątym razem. Do skutku. Ursula, która w dzieciństwie zaczytywała się baśniami, lubiła w nich nie tylko szczęśliwe zakończenia, ale przede wszystkim poczucie sprawiedliwości. Jej kolejne powroty, najpierw nieświadome, później pełne niepokoju i wspomnień z przyszłości, kiedy to Ursula ma wrażenie, że traci rozum, prowadzą ostatecznie do świadomego, dojrzałego, uważnego korzystania z życia. Ponieważ aby zło zatriumfowało, wystarczy, by dobre kobiety nic nie robiły. Być może fantazyjna forma skrywa po prostu powieść o dorastaniu, o sile woli, o tym, jak dziewczynka porywana i niszczona przez nurt wydarzeń zmienia się w silną kobietę, która coraz pewniej radzi sobie z szaleństwami XX wieku. Dla Ursuli czas wcale nie jest kolisty. Przypomina raczej... Palimpsest. Doktor Kellet pomaga jej uchronić się przed szaleństwem (Czy - jak wszyscy wokół ją przekonywali i w co z pewnością powinna wierzyć - były to wyłącznie jej urojenia? A jeśli tak, to czy i pozostałe zdarzenia również były tylko wytworami jej umysłu?)  i wybiera się z nią na filozoficzne wycieczki: Co, jeśli dająca się udowodnić rzeczywistość zwyczajnie nie istniała? Jeżeli nie istniało nic poza umysłem? Te rozmowy są jednymi z najciekawszych fragmentów powieści.

Książka oparta  na powrotach i powtórkach to trudny sprawdzian warsztatu autorki. Jak opowiedzieć tę samą, ale nie taką samą historię po raz kolejny, nie nudząc czytelnika? Jak zaplanować taką powieść, by była wolna od błędów i niekonsekwencji, a zarazem pełna życia, a więc naturalnego chaosu? Jak sprawić, byśmy przejęli się losami Ursuli, skoro wiemy, że jeśli się jej nie uda, może spróbować raz jeszcze, w kolejnym życiu? Atkinson pięknie poradziła sobie z tymi trudnościami. Ta książka to pochwała literatury i świadectwo jej mocy, dowód na to, jak wiele potrafi pisarz. A zarazem, jak wszystkie moje ulubione powieści, jest też zachętą, by żyć bardziej, uważniej. Trzeba po prostu żyć. Nigdy nie zrobimy tego jak należy, ale zawsze można próbować.

Katarzyna/ porządek_alfabetyczny