Nowości, ciągle nowości. Zapowiedzi i wydarzenia literackie, które mają być nimi, zanim się jeszcze wydarzą. Jakbyśmy tylko karmili się nowym. Warto od czasu do czasu sięgnąć po stare. I w nim szukać inspiracji. W 2013 roku wydawnictwo Iskry wydało tom rozmów z Tadeuszem Konwickim, uznanym prozaikiem, scenarzystą i reżyserem filmowym. Nie jest Tadeusz Konwicki od kilku lat aktywny literacko czy filmowo na polskiej scenie kulturalnej, ale też nie jest osobowością zapomnianą. W 2012 „Gazeta Wyborcza” uhonorowała go tytułem Człowieka Roku.

Zbiór wywiadów wybranych i ułożonych przez Przemysława Kanieckiego, współpracownika pisarza, składa się na swoisty album biograficzny (określenie samego Konwickiego). To zbiór kilkudziesięciu migawek z konkretnych momentów jego biografii artystycznej, zresztą nie tylko artystycznej, układających się w pewną – jakkolwiek fragmentaryczną – panoramę. Jest w niej zwielokrotniony portret samego Konwickiego, ale i obraz sytuacji, pośród których się znajduje i którym niby z dystansem, a jednak z niesłabnąca uwagą się przygląda. – pisze we wstępie Kaniecki. Podstawowy trzon wywiadów obejmuje ostatnie 30 lat, pojawiają się jednak na zasadzie retrospektyw wypowiedzi i rozmowy z lat wcześniejszych, nawet z 1954 r. Można dzięki temu prześledzić ewolucję poglądów i przemyśleń pisarza.

W jednym z wywiadów (Ewa Sawicka, „W szponach romantyzmu”, 1988 r.) powiedział: Ja mam rodzaj termometru wewnętrznego na nastroje społeczne. Adam Michnik w świetnej rozmowie pt. „Na świecie jestem przejazdem” (GW, 1991) dodaje: Zawsze swoimi książkami – to nie było chyba nawet od ciebie zależne – umiałeś nadać imię swojemu czasowi. Doczytamy więc, oprócz informacji i autorefleksji na temat własnej twórczości i życiowych kolei, co myślał Tadeusz Konwicki na temat sytuacji współczesnej Polski, roli elit, naszej mentalności narodowej, zachowań społecznych (np. „Zapomniana przyzwoitość”, „Femina”, 1994),także o naszej, ale i europejskiej czy amerykańskiej literaturze i rynku filmowym. Poznamy nazwiska twórców, których ceni Konwicki, jego opinie o wielkich aktorach (np. rozmowa z Januszem Majcherkiem o pracy artystycznej Gustawa Holoubka, „Teatr”, 1992).

Wśród rozmówców Tadeusza Konwickiego są wspomniani już dziennikarze i krytycy oraz także Tadeusz Sobolewski, Andrzej Werner, Joanna Szczęsna, Anna Bikont, Jerzy Pilch i inni.

Zachęcam do samodzielnej lektury.

Justyna Radomińska