Mofongo

"Mofongo" to ciepła, pełna zapachów i smaków opowieść, która tchnie optymizmem, mimo iż bohaterowie mają poważne problemy, a ich życie jest skomplikowane i obfituje w wiele trudnych wyborów.

Okładkowa recenzja porównuje pisarstwo autorki do twórczości I. Allende. Na pewno jest w tym sporo racji, bo powieść pani Samartin utrzymana jest w podobnym klimacie realizmu magicznego, jednak napisana jest znacznie prostszym językiem niż książki chilijskiej pisarki. Wynikać to może z tego, że trzecioosobowa narracja jest stylizowana na język małego bohatera, który jest wrażliwym chłopcem, ale - jako dziecko - nie rozumie wielu rzeczy ze świata dorosłych i stara się je tłumaczyć sobie na własny użytek. Te rozmyślania Sebastiana są ujmujące i pełne wdzięku, nieraz rozbrajają dziecięcym postrzeganiem rzeczywistości.
Pełne czarów są też urzekające opowieści babci Sebastiana, która dzięki swojej smacznej kuchni i gawędziarskiemu talentowi wiele zmienia w życiu ukochanego wnuka i powoli scala oddalającą się od siebie rodzinę.
Jej życiową filozofię najlepiej oddaje wypowiedź skierowana do Sebastiana:
"Powiem ci, czym jest dla mnie niebo. Niebo to stół, taki jak tutaj, przy którym siedzą wszyscy moi bliscy. Delektujemy się wspólnie przygotowanym jedzeniem, śmiejemy się i opowiadamy sobie historie, przy których czasem zakręci się nam w oku łza, lecz przez większość czasu świetnie się bawimy".

Całość czyta się szybko i trudno oderwać się od tej fascynującej lektury. Niecierpliwie czeka się na zakończenie, a ono - jak wspomniałam - zaskakuje, nie dając zapomnieć o bohaterach po odłożeniu książki na półkę.

"Mofongo" emanuje urokiem i wieloma emocjami. To opowieść wzruszająca i refleksyjna, która początkowo może wydawać się nieco banalna i przewidywalna. Szybko jednak czytelnik zmienia zdanie, a zakończenie - piękne i ściskające gardło - stanowi ukoronowanie niespodzianek, jakie przygotowała autorka.

"Powiem ci, czym jest dla mnie niebo. Niebo to stół, taki jak tutaj, przy którym siedzą wszyscy moi bliscy. Delektujemy się wspólnie przygotowanym jedzeniem, śmiejemy się i opowiadamy sobie historie, przy których czasem zakręci się nam w oku łza, lecz przez większość czasu świetnie się bawimy."

Realizm magiczny, wplatanie w powieści mnóstwa marzeń i wyobraźni, nawiązywanie w nich do mitów oraz ludowych wierzeń to, z całą pewnością, niezwykle ciekawy motyw, który jednak nie zawsze wychodzi na dobre książkom i ich autorom. Nietrudno bowiem o przesadę, kiedy elementy emocjonalne i kulturowe dominują nad realną osnową oraz biegiem zdarzeń, a biedny czytelnik plącze się w tym wszystkim i zdezorientowany łapie za głowę, nie wiedząc, co w powieści jest jawą, co snem.

Dziesięcioletni Sebastian cierpi na poważną chorobę serca, która znacząco utrudnia mu normalne funkcjonowanie, począwszy od uprawiania sportu, na relacjach z rówieśnikami kończąc. Jedynym sposobem na prowadzenie toku życia adekwatnego do jego wieku, jest ryzykowna operacja, której jednak chłopiec nie może się poddać z powodu swej filigranowości. Ona również sprawia, iż Sebastian jest szykanowany przez kilku chłopców z klasy, wyzywany od małpiszonów, poniewierany, bity, często pada ofiarą żałosnych żartów. Ponadto, jego rodzina ma wiele kłopotów. Relacje pomiędzy rodzicami stają się coraz bardziej napięte, a babcia cudem unika śmierci, po czym przechodzi wewnętrzną metamorfozę - farbuje włosy i... zaczyna gotować niesamowite specjały portorykańskiej kuchni, jednocześnie wpajając Sebastianowi tajniki przygotowywania dań tak, aby do wielu składników dodać też odrobinę duszy. Bo najwyśmienitsze dania to te przygotowane z miłością.

Ach, co to była za książka! Czytałam ją z niekłamaną przyjemnością, chłonąc każde słowo. Samartin fenomenalnie opisuje rodzinne relacje - wzloty i upadki, małe nieporozumienia i kłótnie permanentnie nadszarpujące więzy, rodowe historie opowiadane z sentymentem lub smutkiem. Równie łatwo - a przynajmniej takie odniosłam wrażenie: że pisanie powieści nie przysporzyło jej większych trudności, bo każde zdanie jest zupełnie naturalne, wypływające jakby prosto z serca - przychodzi autorce pisanie o zmartwieniach Sebastiana, trudach wynikających z wątłego zdrowia, naprzemiennym poddawaniu się lub stawianiu czoła szkolnemu prześladowaniu i wytykaniu palcami. "Mofongo" czyta się czasem cudownie lekko, poddając się urokowi i niesamowitej powieściowej atmosferze, a niekiedy ze łzami spływającymi szerokimi potokami po policzkach, zaczerwienionymi oczyma i uczuciem ściskania w gardle. Warto przygotować się na to, iż pore zużycie chusteczek higienicznych jest ryzykiem wpisanym w lekturę tejże powieści.

Duże wrażenie wywarło na mnie także widoczne wyraźnie zamiłowanie pisarki do portorykańskiej kuchni. Z dbałością o detale opisała smaki, zapachy, a także umiejętnie wplotła kulinaria w różne rodzinne historie, ludowe wierzenia. Z sentymentem i gustownie. I cieszę się niezmiernie z tego, iż w książce zamieściła również kilkanaście przepisów na dania, które przygotowywała powieściowa babcia Lola.

"Mofongo" jest powieścią pełną różnorakich smaków, zapachów, barw i emocji, które przeplatają się ze sobą niczym nuty wyczuwalne w tytułowej potrawie. W specjale babci Loli smak platanów doskonale uzupełnia się z czosnkiem, oliwą, boczkiem i przyprawami, natomiast książka Cecilii Samartin to pyszna mieszanka słodkości pierwszego dziecięcego zauroczenia, goryczy niezrozumienia oraz rodzinnych i szkolnych problemów, nadziei przeplatanej nieustanną obawą o to, co przyniesie przyszłość, a do tego sielskiej niekiedy atmosfery, połączonej z zapachem śmierci wiszącej w powietrzu. Ta mieszanka bynajmniej nie jest wybuchowa, nie dostaniemy od niej rozstroju żołądka. Wręcz przeciwnie: spożyjemy cudowną literacką ucztę, delektując się każdym słowem, sycąc przy tym duszę, a może nawet lecząc zarazem książkowego kaca. Z pewnością nie będziemy kręcić nosem, ponieważ "Mofongo" jest jak idealne danie: przygotowane z miłością.

Realizm magiczny w wykonaniu Cecilii Samartin mogłabym porównać do niesamowitego "Bękarta ze Stambułu" Elif Şafak. Powieści łączy dość podobny styl, mnóstwo emocji, a także pierwszorzędne połączenie rzeczywistości i niesamowicie ciekawej fabuły z ludowymi wierzeniami oraz zawikłaną rodzinną historią. Zaryzykuję jednak stwierdzenie, iż "Mofongo" to książka nawet lepsza, bo bardziej realna i zdecydowanie mocniej chwytająca za serce - a co za tym idzie: zapadająca w pamięć - ponieważ opisana w niej historia ma prawo się przydarzyć zawsze, wszędzie i każdemu.

"Mofongo" to wzruszająca opowieść rodzinna, z portorykańską kuchnią w tle. To historia dziesięcioletniego Sebastiana, chorego na serce, którego zachowanie zmieniło wiele w życiu innych ludzi. Niepozorny chłopiec, niski, szczupły, ale bardzo mądry i o wielkim sercu. Wada serca uniemożliwiła mu spełnienie marzenia jego życia - gry w piłkę nożną. W domu, matka trzęsie się nad każdym jego krokiem, w szkole dba o niego wychowawczyni, ale dzieci nie wszystko rozumieją - w klasie Sebastiana są i tacy, którzy żartują sobie z niego i wykorzystują go. W domu nie dzieje się najlepiej, rodzice po wielu kłótniach decydują się na separację. Opoką dla Sebastiana jest babcia Lola, która po powrocie ze szpitala, strasznie się zmieniła. Pofarbowała włosy na czerwono i zaczęła gotować, a Sebastian stał się jej pomocnikiem. Od czasu choroby babci, zyskał jeszcze jednego opiekuna - czasem widzi, a czasem słyszy, staruszkę poznaną w szpitalu, która umarła. Udziela mu ona rad i wspiera go.
Dzięki kuchni babci, chłopiec przybiera na wadze i jest gotów do kolejnej operacji, ale jego matka nie jest gotowa.... Kuchnia babci przyciąga rodzinę i znajomych, którzy zbierają się przy wspólnym stole. Starsza kobieta jednoczy ich swoją silną osobowością i portorykańską kuchnią.

..." Powiem ci, czym jest dla mnie niebo. Niebo to stół, taki jak tutaj, przy którym siedzą wszyscy moi bliscy. Delektujemy się wspólnie przygotowanym jedzeniem, śmiejemy się i opowiadamy sobie historie...." (str. 384)

Sebastian, w babcinej kuchni, znajduje spokój i ukojenie, jednak jego marzenie nadal pozostaje niespełnione. Pewnego dnia, piłka jest w jego zasięgu - chłopiec, nie zastanawiając się nad konsekwencjami, rusza do gry. Jaki będzie jej finał?

"Mofongo" to magiczna opowieść przepojona zapachem i smakiem portorykańskich przypraw, pełna niezwykłych przepisów kulinarnych, ale również pełna miłości i wiary. Opowieść jest lekka, jednak przepojona lawiną emocji i uczuć. Rodzinne ciepło i wspólne posiłki potrafią zdziałać cuda, łączą rodzinę - wspólnie spędzony czas, rozmowy, przebywanie ze sobą - to jest ważne.
W dzisiejszych czasach, żyjemy szybko i często nie mamy czasu na celebrację posiłków. Nie mamy czasu na bycie ze sobą, na rozmowy.... Może czas to zmienić? Przeczytajcie "Mofongo" i pójdźcie śladami babci Loli i Sebastiana.

..." Jeśli się położysz na ziemi, ludzie będą po tobie chodzić (...). Kiedy upadniesz, musisz szybko wstać i trzymać głowę wysoko. (...) Nikt tego za ciebie nie zrobi. Musisz się tego nauczyć."...(str. 132)

http://markietanka-mojeksiazki.blogspot.com/2013/05/mofongo-cecilia-samartin.html

Długo podchodziłem do lektury tej książki. Powód? Męska duma niepozwalająca na wybranie bardziej... obyczajowego tytułu. Jednak w czasie świąt podobna fabuła staje się bliższa sercu, dlatego pełen entuzjazmu rozpocząłem czytanie. Nie zawiodłem się. Książka napisana prostym, jednak nie ubogim językiem świetnie zapełniła mi ciepłe popołudnie. Niewątpliwie największą zaletą powieści jest jej klimat, bardzo przyjemny, ciepły, owiany zapachem cudownych potraw, których w książce nie brak (na marginesie - bardzo cieszę się, że na ostatnich stronach książki umieszczono wszystkie przepisy - świetny pomysł, na pewno wykorzystam!). Ciekawie nakreśleni bohaterowie, często za zasadzie kontrastu, jednak w granicach dobrego smaku. Bardzo polubiłem głównego bohatera oraz jego babcię, niesamowicie zgrany duet. Dużym plusem powieści jest jest uniwersalność w kwestii wieku czytelników - zachwycić mogą się nią nieprzeciętni nastolatkowie, ich rodzice oraz dziadkowie! Książka z gotowaniem i kuchnią (tym razem portorykańską) w tle. Warto przeczytać dla wielu wzruszających momentów, niezwykłej rodziny i historii o pokonywaniu własnych słabości. Apetycznie.