Bo kto żył w systemie totalitarnym, potrafi ocenić, czym naprawdę jest paranoja. W 1937 roku, kiedy tata wrócił z Ługańska do Kijowa, cały kraj skąpany był w miazmatach paranoi. Przesiąkła wszędzie, nawet w najbardziej intymne szczeliny życia. Niszczyła stosunki między przyjaciółmi i znajomymi, rodzicami i dziećmi, mężami i żonami. Wrogowie byli wszędzie. Jeśli nie podobał ci się sposób, w jaki ktoś sprzedał ci prosiaka albo spojrzał na twoją dziewczynę, albo poprosił o zwrot pieniędzy, które byłeś mu winien, albo dał ci niską ocenę na egzaminie... jedno słówko do NKWD wszystko załatwione. Jeśli podobała ci się czyjaś żona, słówko do NKWD, on wyjeżdża na Sybir, i masz otwartą drogę. Bez względu na twoją błyskotliwość, talent czy patriotyczne nastawienie zawsze komuś zagrażałeś. Jeśli okazałeś się za mądry, można cię było podejrzewać, że zostaniesz zdrajcą lub sabotażystą; Jeśli byłeś głupi, to wiadomo, że wcześniej czy później powiesz coś nie tak. Nikt nie był wolny od tej paranoi, od najbardziej maluczkich po pierwsze osoby w państwie; w istocie najpotężniejszy człowiek w kraju, Stalin, był największym paranoikiem. Paranoja wyciekała na zewnątrz spod zamkniętych bram Kremla i paraliżowała ludzkie życie.

Bo kto żył w systemie totalitarnym, potrafi ocenić, czym naprawdę jest paranoja. W 1937 roku, kiedy tata wrócił z Ługańska do Kijowa, cały kraj skąpany był w miazmatach paranoi. Przesiąkła wszędzie, nawet w najbardziej intymne szczeliny życia. Niszczyła stosunki między przyjaciółmi i znajomymi, rodzicami i dziećmi, mężami i żonami. Wrogowie byli wszędzie. Jeśli nie podobał ci s...