Na wstępie mojego szkicu chciałbym wyjaśnić potencjalnym czytelnikom, że posiadany przeze mnie francuskojęzyczny zbiór opowiadań został wydany pod tytułem „Le Horla” i nie licząc opowiadania tytułowego, jego zawartość odbiega całkowicie od zbioru polskiego pod tym samym tytułem zbiorczym. Z tego względu postanowiłem umieścić niniejszy tekst jako komentarz do „Nowel wybranych”. Pozycja ta prezentuje najszerszy przegląd twórczości nowelistycznej Guy de Maupassanta dostępny w naszym języku a jednocześnie zawiera wszystkie pozycje zawarte w moim, znacznie skromniejszym zbiorze.

Główną domeną twórczości de Maupassanta było opowiadanie - notabene, jest on uznawany za najlepszego twórcę opowiadań w języku francuskim! Jakkolwiek znakomita większość jego utworów zakorzeniona jest w założeniach realizmu, nie brak w jego dorobku opowiadań podejmujących tematy fantastyczne ujawniających, oprócz bogatej wyobraźni, stan jego rozdartej wewnętrznie psyche. Pytanie o to jak wielki wpływ na owo rozdarcie miał wieloletni rozwój wstydliwej i ostatecznie śmiertelnej dla niego choroby pozostanie zapewne bez odpowiedzi. Niemniej jednak wydaje się, że nierokujący poprawy stan zdrowia de Maupassanta pozostawił w jego twórczości wyraźne ślady pesymizmu i swego rodzaju życiowego fatalizmu zauważalnego zwłaszcza w opowiadaniach fantastycznych.

Wyśmienitym tego przykładem jest opowiadanie „Horla”, w którym pisarz daje wyraz przekonaniu o współistnieniu dwóch światów: „realnego”, dostępnego nam wszystkim oraz świata zjawisk, które zwykliśmy określać mianem nadprzyrodzonych, do którego dostęp możemy uzyskać niejako przypadkowo, wcale o to nie prosząc. Dzieje się tak w opowiadaniu „Horla”, którego bohater zauważa początkowo niestandardowe „zachowanie” przedmiotów w swojej komnacie zwiastujące (a jakby inaczej!) interwencje sił nadprzyrodzonych. Nie to jest jednak najgorsze... Otóż nawiązanie z nimi połączenia destrukcyjnie wpływa na psychikę bohatera i każe zadać sobie pytania o jego podmiotowość: czy taka osoba jest sobą? Czy jednostka zmanipulowana jest sobą a jeśli tak to na ile? Do czego jest w stanie się posunąć osoba tracąca nad sobą kontrolę? Jakby te dociekania nie okazały się wystarczająco ciekawe warto podkreślić nastrojowość utworu, którego akcja rozgrywa się w wiejskiej posiadłości nad Sekwaną, gdzieś na północy Francji.

Utwory w stylistyce realistycznej ujawniają duże pokłady ironii oraz zgryźliwości autora pod adresem współziomków. Nie mniej ważna jest… kontemplacja ludzkiej głupoty, dzięki czemu gros twórczości de Maupassanta jest tyleż dowcipna co każe się zastanowić nad bezpieczeństwem uczestnictwa w projekcie zwanym „społeczeństwem” – niezawodnie dochodzi tu do głosu nieskrywana odautorska mizantropia, którą de Maupassant pielęgnował podczas samotnych wypraw po Europie i Afryce.

Bohaterami jego opowiadań są najczęściej osoby prezentujące pewne typy społeczne. Poznamy zatem niewierną żonę, zdewociałą rodzinę umierającego utracjusza, bezrobotnego wędrowca, parę małżeńską, żołnierzy na froncie… długo trzeba by wymieniać, ale możemy być pewni, że każdy bohater posłuży za przykład do zobrazowania pewnego mechanizmu społecznego, przekonań czy zabobonów.

Styl de Maupassanta opiera się na powściągliwym operowaniu literackimi środkami wyrazu. Natura opowiadania zakłada lapidarność i faworyzowanie języka gestów lub dialogów a rezygnację czy znaczące ograniczenie opisu: po ekspresowym nawiązaniu akcji następują partie dialogowe, na które składają się krótkie i nacechowane emocjonalnie wypowiedzi bohaterów doskonale spełniających rolę rysu psychologicznego postaci. Narracja jest dynamiczna, język nie stroni od wyrażeń gwarowych stanowiąc dodatkowe źródło informacji o bohaterach, którzy na długo zapadają w pamięć. Polecam lekturę de Maupassanta, wirtuoza krótkiej formy!

Na wstępie mojego szkicu chciałbym wyjaśnić potencjalnym czytelnikom, że posiadany przeze mnie francuskojęzyczny zbiór opowiadań został wydany pod tytułem „Le Horla” i nie licząc opowiadania tytułowego, jego zawartość odbiega całkowicie od zbioru polskiego pod tym samym tytułem zbiorczym. Z tego względu postanowiłem umieścić niniejszy tekst jako komentarz do „Nowel...