Antoni Ferdynand Ossendowski był kiedyś autorem bardzo popularnym, tłumaczonym na języki obce i często wznawianym. Za sprawą polityki kulturalnej PRL popadł jednak w zapomnienie. Szczęśliwie wydawnictwo Zysk i S-ka wznowiło wiele jego książek w magicznej, wspaniałej serii "Podróże Retro". "Gasnące ognie" to książka podróżnicza, publicystyczna i reporterska zarazem, a na swój sposób także religijna. Jest to zapis wrażeń z podróży, którą autor odbył na przełomie lat 20. i 30. minionego stulecia po Palestynie, Syrii i Mezopotamii. Niektóre z poczynionych przezeń obserwacji nieco się zdezaktualizowały, wiele jednak zachowuje zastanawiającą aktualność. Do tych ostatnich zaliczyłbym uwagi dotyczące duchowej i materialnej kondycji świata postkolonialnego. Wyzuci z swej własności Arabowie szukają ratunku we własnej tradycji i religijności. Cóż z tego, że za kolonizującymi Izrael syjonistami stoi potęga brytyjskiej władzy, skoro "potomkowie Izmaela" mogą jej przeciwstawić wahabityzm i inne radykalne ugrupowania, nie stroniące - o czym wszyscy wiedzą dziś aż nadto dobrze - od walki zbrojnej prowadzonej metodami terroru.
Autor oprowadza czytelnika po licznych zabytkach Bliskiego Wschodu. Niekiedy mamy wrażenie, że nie obcujemy już z reportażem literackim, lecz z historyczną epiką na miarę Sienkiewicza, do którego Ossendowski bywał zresztą porównywany. W szczególności dotyczy to fragmentu poświęconego dziejom starożytnej Palmiry i jej wojowniczej władczyni, Zenobii. Książka jest też znakomitym przewodnikiem po dziejach nowożytnej Palestyny, szczególnie gdy chodzi o źródła arabsko-żydowskiego konfliktu, który - o czym także doskonale wiemy - po dziś dzień nie został jeszcze zażegnany. Nie sposób też ukryć, że została napisana przez pewnego swych racji konserwatystę i antykomunistę, przy wielu bowiem okazjach autor nawiązuje do bolszewizmu. Najbardziej ewidentnym przykładem tej praktyki są bardzo skądinąd interesujące uwagi na temat próby tworzenia w Palestynie żydowskiej wspólnoty komunistycznej.
"Gasnące ognie" można z czystym sumieniem polecić każdemu, kto zainteresowany jest historią i tradycją Bliskiego Wschodu, jak i wszystkim zwolennikom tradycyjnej literatury podróżniczej. Warto jednak pamiętać, że książka ta powstała wiele lat temu, przez co nie może być traktowana jako wyłączne źródło wiedzy na ten temat.

Antoni Ferdynand Ossendowski był kiedyś autorem bardzo popularnym, tłumaczonym na języki obce i często wznawianym. Za sprawą polityki kulturalnej PRL popadł jednak w zapomnienie. Szczęśliwie wydawnictwo Zysk i S-ka wznowiło wiele jego książek w magicznej, wspaniałej serii "Podróże Retro". "Gasnące ognie" to książka podróżnicza, publicystyczna i reporterska zarazem, a na...