Jesteśmy społecznością, która kocha książki

„Arcydzieła” to zbiór całkiem bogaty zarówno pod względem objętości, jak i zawartości. Tworzy go aż 27 opowiadań bardzo znanych autorów. Różnią się zarówno poruszanym przez nie tematem, jak i podejściem do niego, tak, że ciężko scharakteryzować je w kilku zdaniach. O wiele częstsze są historie poważne, poruszające tematy miejsca człowieka w społeczeństwie, wolnej woli, przemijaniu i tęsknocie, moralności i poczucia samotności w pustym (jak dotąd) wszechświecie. Zdecydowania nie są to historie lekkie, które szybko się czyta i jeszcze szybciej zapomina. Opowiadań napisanych w tym tonie jest tylko kilka: „Kajaj się Arlekinie, powiedział TikTak”, „Matka Euremy”, „Kto zastąpi człowieka?”. Co ciekawe, również one mają ukryte przesłanie i dobrze poświęcić im chwilę refleksji. W zbiorze pojawiło się również kilka „klasycznych” SF – z wartką akcją, kosmitami i salwami laserów („Piaseczniki”, „Szczur”, „Droga niewybrana”),jednak te są w przytłaczającej mniejszości, jakby dobierający skład Arcydzieł O. S. Card koncentrował się na wywołaniu w nas refleksji nad nami samymi i otaczającym nas światem, a nie wybraniu najciekawszych znanych sobie opowiadań. Może rzeczywiście tak było; na szczęście obie cechy się nie wykluczają i tytuł książki jest w pełni uzasadniony. Oczywiście, w przypadku tak dużej liczby pozycji trudno oczekiwać, że każda z wybranych przez redaktora pozycji przypadnie wam do gustu. Przez kilka historii przebijałem się ze sporym trudem, jednak nie wpływa to na moją ocenę całego zbioru. Z przyjemnością przeczytałem go dwukrotnie i bez wątpienia zrobię to jeszcze kiedyś – po odpowiedniej przerwie, bo parę opowiadań wywarło na mnie takie wrażenie, że musiałem po nich długo odpocząć. Gdybym miał wybrać najlepsze opowiadanie, jakie czytałem, to szansa, że jest zawarta w tym zbiorze jest naprawdę spora. 1. P. Anderson - Nazywam się Joe: dosyć banalna opowieść o kolonizacji Jowisza i próbach stworzenia rasy która nam to ułatwi. 2. Robert A. Heinlein - Wszyscy wy zmartwychwstali: zakręcona opowieść o podróżach w czasie i wywołanych tym komplikacjach. Klasyk, na którego motywach powstał film Przeznaczenie. Jedno z najlepszych opowiadań w tym tomie. 3. Lloyd Biggle jr - Oprawca muzyczny: samotny bohater walczy o nasz dobry gust i przyszłość mediów. Antyutopijna wizja świata kontrolowanego przez wyzyskujące i ogłupiające nas koncerny. Dzisiaj to motyw już ograny, ale optymistyczne przesłanie całości zawsze mnie zaskakuje. 4. Theodore Sturgeon - Spodek samotności: historia dosyć samotnej dziewczyny, w której życiu nagle pojawiło się UFO i odmieniło całe jej życie. Nieco naciągane, ale przyjemnie się to czyta. 5. Isaac Asimov - Sny robota: absolutny klasyk gatunku. Parę stron wystarczy, żeby zadać fundamentalne pytania na temat granic pomiędzy sztuczną inteligencją a prawdziwym życiem. 6. Edmond Hamilton - Degeneracja: Historia będąca tylko pretekstem do spojrzenia na nasz gatunek i całą planetę z nieco innej perspektywy. Może nie jest to szczególna opowieść, ale jej puenta jest interesująca. 7. Arthur C. Clarke - Dziewięć miliardów imion Boga: krótka i barwna wizja końca świata. 8. James Blish - Dzieło sztuki: wskrzeszony austriacki wirtuoz w XXII wieku. Pomysł oryginalny, żeby nie powiedzieć dziwny, ale nic szczególnego z tego nie wynika. 9. Ray Bradbury - Ciemnoskórzy byli i złotoocy: Jak mogłaby na nas wpłynąć przeprowadzka na inną planetę? Według autora tego opowiadania znacznie, jednak jego Mars mógłby być krainą z baśni, a jego mieszkańcy zachowują się skądinąd irracjonalnie. 10. Harlan Ellison -"Kajaj się, Arlekinie!" - Powiedział Tiktak: Bezpardonowa i z góry przegrana walka z próbą uprzedmiotowienia człowieka. Wesoła i absurdalna konwencja nie ujmuje jej dramatyzmu. 11. R. A. Lafferty - Matka Euremy: Czy naprawdę to geniusze są motorem postępu? A może cywilizacja istnieje właśnie dzięki jednostkom głupim i leniwym? Ja nie dałem się przekonać autorowi, ale wy będziecie mieli inne zdanie na ten temat. 12. Robert Silverberg - Pasażerowie: Przerażająca wizja świata, w którym ludzie są tylko zabawkami znacznie potężniejszych istot. Bardzo prosta historia, ale doskonały, ciężki klimat. 13. Frederik Pohl - Tunel pod Światem: Tematyka podobna do poprzedniej historii, tylko zamiast bawiących się we władcę marionetek kosmitów mamy tu wariację na temat „Dnia świstaka” z marketingiem w tle. Ujdzie. 14. Brian W. Aldiss - Kto zastąpi człowieka?: Jak wyglądałby świat pozbawiony ludzi? Czy „cywilizacja” mogłaby sobie bez nas poradzić? Bohaterowie tej historii próbują udowodnić, że tak. 15. Ursula K. Le Guin - Ci, którzy odchodzą z Omelas: Jaka jest najwyższa cena, jaką jesteśmy w stanie zapłacić za zapewnienie szczęścia sobie i swojej społeczności? Historia utrzymana w klimatach baśni, jednak porusza dosyć poważne zagadnienia. 16. Larry Niven - Niestały księżyc: Co byście zrobili, podejrzewając, że jutro będzie koniec świata? Urocze. 17. George R. R. Martin - Piaseczniki: Intersująca historia bogacza zabijającego nudę poprzez hodowlę egzotycznych gatunków. Chociaż jest bardzo konsekwentna i dosyć przewidywalna, to czyta się ją przyjemnie. 18. Harry Turtledove - Droga niewybrana: Tym razem opowiadanie z gatunku „lekkich, łatwych i przyjemnych”. Ziemia staje się celem inwazji agresywnych kosmitów, jednak przebiega ona dosyć… nietypowo. 19 .William Gibson - Pojedynek: Historia drobnej szumowiny opętanej pragnieniem pokonania mistrza gry, która jest dla niego całym życiem. Ciekawa wizja świata, chociaż irytujący główny bohater i niezbyt interesujący motyw przewodni utrudniały mi lekturę. 20. Karen Joy Fowler - Stwarzanie: Naukowiec i poetka uwięzieni na pustkowiu zamieszkiwanym przez tajemnicze istoty. Praktycznie nie ma akcji; zamiast tego sporo dywagacji na temat istoty i sensu sztuki. 21. C. J. Cherryh - Garnki: Niezbyt przekonuje mnie ta historia. Kosmici (może nasi potomkowie?) badają planetę przypominającą Ziemię, powoli dochodząc do wniosku, że nie mogą pochodzić z takiego miejsca. 22. John Crowley - Śnieg: Pogodna historia o bólu po utracie ukochanej osoby i przemijaniu. 23. James Patrick Kelly - Szczur: Bardzo krótka, pełna akcji opowieść o bardzo drobnym przemytniku i tym, co uzależnienie robi z ludźmi. 24. Terry Bisson - Niedźwiedzie odkrywają ogień: W zasadzie w tym opowiadaniu nic się nie dzieje. Ludzie żyją, starzeją się i umierają, a niedźwiedzie siedzą i palą ogniska… 25. John Kessel - Chytre wyjście: Psycholog próbuje ustalić, czy były dyktator symuluje chorobę psychiczną. Jak dla mnie, to opowieść zbyt krótka, aby coś przekazać; nie ma czasu na poznanie bohaterów i niewiele się w niej dzieje. Bardziej to pomysł na historię niż ona sama. 26. Lisa Goldstein - Turyści: Jedno z najbardziej oryginalnych opowiadań w tym zbiorze. Amerykański turysta zostaje sam w kompletnie obcym kraju, kompletnie nie spodziewając się co szykuje mu los. Ta historia to praktycznie jeden wielki zwrot akcji. 27. George Alec Effinger - Jeden: Badanie kosmosu wcale nie musi być fascynujące, o czym przekonuje się para eksplorujących wszechświat biologów… i my.