1. Kto rozbudził w Pani miłość do książek i jakie są ulubione książki Pani dzieciństwa?

Moja mama. Książki były zawsze ważnym elementem prezentów, które dostawaliśmy z moim bratem. Wyjątkowych, bo niedostępnych w mojej wsi. Mama kupowała je prawdopodobnie z wyprzedzeniem podczas sporadycznych wyjazdów i chomikowała na szczególne okazje. Na szczęście była w Gowidlinie biblioteka, więc na co dzień mieliśmy dostęp do literatury dziecięcej i młodzieżowej. Z dzieciństwa zachowałam w pamięci „Dzieci z Bullerbyn” Astrid Lindgren, z jej klimatem i przygodami rodem z naszych podwórek. A potem, dość szybko, zaczęłam podążać śladami mojego o prawie trzy lata starszego brata i zatopiłam się w literaturze przygodowej i raczej chłopięcej. Zaczęło się chyba od „Robinsona Crusoe”, którego najpierw on, a potem ja czytaliśmy pod pierzyną, kiedy już trzeba było gasić światło i gdy tylko rodzice zasnęli. Nie mogliśmy się z tą historią rozstać do bladego świtu. Pamiętam też, że przeczytałam wszystkie przygody Tomka pióra Alfreda Szklarskiego, wszystkie dostępne w naszej bibliotece książki Juliusza Verne’a czy Wiesława Wernica o Dzikim Zachodzie, natomiast „Anię z Zielonego Wzgórza” poznałam dopiero, czytając ją mojej córce.

2. Czy jest książka, której nigdy Pani nie zapomni?

„Piąte dziecko” Doris Lessing, „Jedwab” Alessandro Baricco… O, nie! Otworzyłam furtkę i wyskakują kolejne tytuły, które nie chcą dać o sobie zapomnieć. Poznana stosunkowo niedawno „Fala jest morzem” Willigisa Jägera i życiowy drogowskaz, który wiele lat temu objawił mi się w postaci „Przebudzenia” Anthony’ego de Mello… Muszę się nimi dzielić – kiedy zachwyci mnie książka, od czasu do czasu kupuję kilka jej egzemplarzy i rozdaję. Zaczęło się lata temu od „Historii Żyda Wiecznego Tułacza” Jeana d’Ormessona. Jako że było to stare wydanie i chyba jedyne, z lat 90., wykupiłam wszystkie dostępne wówczas egzemplarze na Allegro. Ostatnio rozdawałam „Księgi Jakubowe” Olgi Tokarczuk, które sama czytałam na „zaciągniętym hamulcu ręcznym”, żeby trwało...

3. Po jakie gatunki literackie sięga Pani najczęściej i dlaczego?

Od pewnego czasu najczęściej sięgam po literaturę faktu – reportaże, biografie, wspomnienia – choć kiedyś średnio mnie interesowała. Nie pamiętam, co spowodowało, że zaciekawił mnie ten gatunek, ale mogła to być książka Wojciecha Tochmana „Jakbyś kamień jadła”. Poproszono mnie, żebym przeczytała jej fragmenty podczas promocji. Oczywiście w ramach przygotowań chciałam poznać całą książkę. Mój zawód sprawia, że na co dzień siedzę po uszy w świecie fikcji, a tu nagle zostałam wrzucona w centrum autentycznych historii, zderzyłam się z autentyczną tragedią. Przecież „robota w emocjach” to mój chleb powszedni, a jednak po raz pierwszy przeraziłam się, że czytając tekst przed widownią, nie zdołam zapanować nad emocjami. I tak się stało. Mimo wielokrotnego czytania na głos tych fragmentów – żeby oswoić ich treść, żeby zostawić wszystkie łzy w domu, żeby się uodpornić – podczas promocji, kiedy zaczęłam ludziom „opowiadać” tę historię, której się przecież niedawno wszyscy przyglądaliśmy przez bezpieczne okno telewizora, poczułam, że jestem całkowicie bezsilna wobec uczuć, które we mnie wyzwala. To było piekielnie nieprofesjonalne, ale taka była moc rażenia faktów, rzeczywistych zdarzeń. Myślę też, że to się zbiegło w czasie z kiełkującą we mnie potrzebą poznawania świata, w którym żyję. Potrzebą, której nie zaspokoi zwykłe omiatanie wzrokiem, która każe przyglądać się przez lupę, zaglądać pod podszewkę.

4. Czy jest książka, którą powinna Pani przeczytać, ale do dzisiaj leży nieprzeczytana i wywołuje wyrzuty sumienia?

Co jakiś czas uwalniam mój stolik nocny od kolejnej sterty nowych, nieprzeczytanych książek, które muszą poczekać na jakąś podróż pociągiem, popołudnie w domu, samotne wieczory w hotelu itp. Jest ich mnóstwo, coraz więcej, ale nie obciążam się z tego powodu wyrzutami sumienia, przeciwnie, cieszę się na spotkanie z nimi. Nie zdołam przeczytać wszystkich, nie muszę przeczytać wszystkich, nie ścigam się z nikim, po prostu rozsmakowuję się, sycę się podróżami, w jakie mnie zabierają.

5. Która książka Pani zdaniem zasługuje na miano Książki Roku 2018?

W poprzednim roku lektury obowiązkowe, związane z pracą, zdominowały swoją liczbą te z własnego wyboru, pochłaniane dla przyjemności. Spośród tych, które przeczytałam, moją własną kandydatką jest powieść Olgi Tokarczuk „Bieguni”.

Przeczytaj wszystkie wywiady z cyklu „5 pytań do czytelnika”.

Danuta Stenka – urodziła się 10 października 1961 roku w Sierakowicach. Dzieciństwo spędziła w Gowidlinie na Kaszubach. W 1982 roku ukończyła Studium Aktorskie przy Teatrze Wybrzeże w Gdańsku, na deskach którego debiutowała. Obecnie jest aktorką Teatru Narodowego w Warszawie. Gościnnie występuje również w innych warszawskich teatrach – TR Warszawa, Teatrze Nowym i Teatrze Syrena – oraz w krakowskim teatrze Łaźnia Nowa. Jest Laureatką Nagrody im. Aleksandra Zelwerowicza za najlepszą rolę sezonu teatralnego 2005-2006 w sztuce „Kobieta z Morza”. Jej kreacja w „T.E.O.R.E.M.A.C.I.E” według Passoliniego uznana została za aktorskie objawienie ostatnich lat.
Popularność zyskała dzięki roli w serialu w reżyserii Izabelli Cywińskiej, pt. „Boża podszewka” oraz w kinowym przeboju „Chopin – pragnienie miłości”. Za tę drugą rolę otrzymała dwie najbardziej prestiżowe nagrody aktorskie w Polsce: Złotą Kaczkę i Orła. Kolejnego Orła otrzymała za „najlepszą drugoplanową rolę kobiecą” w nominowanym do Oskara filmie „Katyń” w reżyserii Andrzeja Wajdy.

Fot. Aneta Caban