Jesteśmy społecznością, która kocha książki

"...Zauważcie majorze Picquart: Rzymianie rzucali lwom na pożarcie chrześcijan, my im rzucamy Żydów. To chyba postęp, co?

"...Paryż, rok 1894. Oficer pochodzenia żydowskiego, Alfred Dreyfus, zostaje oskarżony o zdradę i szpiegostwo na rzecz Niemiec, zdegradowany i zesłany na Diabelską Wyspę u wybrzeży Gujany Francuskiej.
Sprawa wydaje się zamknięta. Powraca, kiedy nowym szefem tajnej sekcji wywiadu zostaje Georges Picquart, najmłodszy pułkownik w francuskim wojsku. To on odkrywa, że dowody były spreparowane, a Dreyfus padł ofiarą z jednej strony antysemickich nastrojów, z drugiej - ambicji politycznych ministra wojny. Niestety, wojsko nie chce się przyznać do błędu, również wtedy, gdy Picquart identyfikuje prawdziwego szpiega. Generalicja uparcie woli się trzymać swojej wersji, nawet za cenę pozostawienia zdrajcy na wolności..."

Przenosimy się do Paryża i oczyma wyobraźni lub epickim kadrem Polańskiego stoimy w tłumie wykrzykującym o zdradzie, złowroga cisza, duszna i wszechobecna zagęszczona atmosfera nieprawości, jednostki ludzkiej i zdeptania litery PRAWA, przyglądamy się opanowanemu, spokojnemu człowiekowi, który za chwilę zostanie zdegradowany, szwy na epoletach, guziki zostaną zerwane, klinga szpady złamana...

Albert Dreyfus staje się ofiarą największego skandalu politycznego oraz największej pomyłki sądowej w historii, żyła tym ówczesna Francja i cały świat. W 1870 roku wojna pomiędzy Niemcami i Francuzami zakończyła się utratą Alzacji i Lotaryngii na rzecz tych pierwszych, europejska równowaga sił została naruszona i to dało początek zmianom w Europie, "beczka prochu na Bałkanach", II w.ś., antysemickim nastrojom, przemianom społeczno - polityczno - ekonomicznym.

Elektryzująca, powolnie sączona napięciem narracja, łącząca elementy szpiegowskiego thrillera prawniczego, z niezwykle oddanym duchem epoki XIX wiecznej Francji.
Od zarania dziejów ludzkich do czasów współczesnych zjawisko afer jest wpisane w krajobraz polityczny, spiski i manipulacja opinią publiczną, która dostaje kozła ofiarnego. Spektakl i widowiskowość dla gawiedzi żadnej krwi i mięsa, trafiła na podatny grunt antysemickich niepokojów - Alfred Dreyfus.
Jakie czasy, takie widowiska i takie zapotrzebowanie publiczne.
Głównym bohaterem książki (i z jego punktu widzenia poznamy tę fascynującą historię i tryumf sprawiedliwości) Harrisa jest ostatni sprawiedliwy, charyzmatyczna, szara eminencja, która jest jednostką zdyscyplinowaną, honorem i siłą naznaczona, szlachetność i obowiązek to nadrzędne cele Georgesa Picquart'a, jednostka niemalże bez skazy. Błyskotliwa kariera majora rozwija się błyskawicznie, zostaje nominowany na szefa Tajnej Sekcji Wywiadu Wojskowego. Reorganizacja nowego miejsca pracy stanowi dla Picquart'a duże wyzwanie, walka z opieszałością i dawnymi metodami poprzedniego kierującego sekcją. Gdy opadają emocje sprawy Dreyfusa, w ręce Picquart'a wpadają dowody, które po dokładnym i dyskretnym sprawdzeniu dowodzą niewinności skazanego i sfabrykowaniu.
Mozolne, sączące się, milimetrami posuwające do przodu analizowanie materiałów, grafologia, śledztwo prowadzone niezależnie poza sekcja statystyczną, dla bezpieczeństwa, utajenie przed sabotażem kapitana Huberta-Josepha Henry'ego, usiłowali ukryć swoje błędy.
Picquart zdobywa niezbite dowody na niewinność Dreyfusa, znajduje winnego majora Esterhazy’ego i spotyka się ze ścianą niesprawiedliwości, rząd, armia nie są zainteresowanie przywróceniem sprawiedliwości, zrehabilitowania niesłusznie skazanego oficera. Rozpoczyna się niezwykle emocjonujący rozdział w historii Francji i świata, gdy Picquart postanawia ujawnić nieprawidłowości i oszustwo, staje na przeciw zdeprawowanej, zmanipulowanej machiny władzy i tajnych służb.
Aferę Dreyfusa ujawnił na forum publicznym pisarz Émile Zola, publikując 13 stycznia 1898, na łamach gazety „L’Aurore” („Świt”), słynny list otwarty do prezydenta Republiki Francuskiej Félixa Faure’a, zatytułowany „J’Accuse…!” (Oskarżam!), podpisany również przez setki intelektualistów francuskich. Jednak kolejne procesy rewizyjne utrzymywały wyrok skazujący, zaś Émile Zola został skazany na rok więzienia i zmuszony pogróżkami do wyjazdu do Wielkiej Brytanii.
Pojawienie się pojęcia “intelektualisty”, który posłużył się by zdefiniować postaci takie jak Zola – zdolne do krytycznego oglądu i osądu spraw, a mających jednocześnie duże zaplecze intelektualne.
Krzyk oskarżający Zoli do tej pory uchodzi za symbol. Metaforę dziennikarskiej wolności słowa, której celem jest demaskowanie działań politycznych knowań i niezgodnych z prawem działań w imię obrony skorumpowanej władzy.
Historia Dreyfusa stała się zaczątkiem poważnych zmian politycznych w narodzie żydowskim. Dzieje niechlubnie oskarżonego Żyda legły u podstaw powstawania nowoczesnych ruchów syjonistycznych dzięki staraniom austriackiego dziennikarza, Theodora Herzla.
Stronniczość, zawisłość, opieszałość i "cyrkowy" charakter nowego procesu kończy się utrzymaniem wyroku Dreyfusa, a uniewinnieniem Esterhazy'ego. Błyskotliwa kariera, dobre imię, honor i reputacja pewnej kobiety stają na szali Temidy. Determinacja, niezłomność, prawość i nadrzędny obowiązek kontra bezpieczeństwo narodu, dobro i honor armii, łamanie prawa i niszczenie jednostek ludzkich, z powodu wyznania, poglądów, pochodzenia, koloru skóry.
W roku 1899 pod naciskiem opinii publicznej prezydent Émile François Loubet, dekretem ustawowym uniewinnił Alberta Dreyfusa, by w 1906 roku Sąd Apelacyjny oczyścił z zarzutów i zrehabilitował oficera i przywrócił mu dobre imię i przywrócił stopień kapitana.
Picquart okazał się odważnym człowiekiem, którego doceniono i wyniesiono na szczyt z nominacją ministra wojny, czy gdyby Picquart i Dreyfus nigdy się nie spotkali, nie było afery, czy poznalibyśmy ich w innych okolicznościach, czy przeszliby przez życie bez echa?

"...- Tak, przepraszam za swój udział w tej ponurej farsie.
- No cóż, chyba się pan zrehabilitował! - Dreyfus rozgląda się po gabiniecie i z uznaniem kiwa głową. - To wielka sprawa zrobić tyle co pan, a na końcu zostać wybranym do Rządu Republiki Francuskiej.
- Widzi pan, to dziwne, ale prawdziwe, że nigdy bym tego nie osiągnął bez pana.
- Nie, panie generale - odpowiada Dreyfus. - Osiągnął pan to dlatego, że wykonał pan swój obowiązek..."

Epokę wstydu i epokę odwagi doskonale zekranizował Roman Polański, który od ponad 42 lat sam czuje się jak ofiara, zaszczuta, ograniczana twórczo i traktowana jak przestępca.
Ofiara może zrozumieć drugą ofiarę, bliskość i podobieństwo afer przybliża. Widowiskowo odtworzony klimat końca XIX wiecznego, zagęszczone i duszne a zarazem artystycznie i kulturalnie zabarwione, z nutką dekadencji i niepokojów antysemickich, zmian społeczno - polityczno - ekonomicznych, i obnażenia największej afery szpiegowskiej, która znalazła finał na sali sądowej i okazała się hańbą dla narodu francuskiego.
Epokowym wydarzeniem jest spotkanie charyzmatycznego, honorowego i na wskroś uczciwego Jeana Dujardin'a jako podpułkownik Georges Picquart a
Louis Garrel jako kapitan Alfred Dreyfus naznacza film.
Pojedynkiem i hołdem złożonym prawu, i wartości wobec systemów politycznych, sympatii czy światopoglądów.
Muzykę skomponował Alexandre Desplat, zmontował go Hervé de Luze, operator Paweł Edelman, scenografii Philippe Cord’homme, a kostiumów Pascaline Chavanne. Film wyprodukowała wytwórnia Gaumont.

Afera Dreyfusa fascynowała i stanowiła oddźwięk w kulturze.
Hannah Arendt w książce "Korzenie totalitaryzmu" ujęła temat rozważań do wstępu.
Bardzo drobiazgowo sprawę Dreyfusa sportretowali i zanalizowali Marcel Proust, w powieści "W poszukiwaniu straconego czasu". Umberta Eco w "Cmentarzu w Pradze" jeden z wątków uczynił bohaterem, , książki Szołema Alejchema Kasrylewka, a Barbara Tuchman poświęciła jej jeden z esejów w książce "Wyniosła wieża".
Filmy fabularne o sprawie Dreyfusa wyreżyserowali m.in. Georges Méliès (1899), Richard Oswald (1930), William Dieterle (1937), José Ferrer (1957), Ken Russell (1991), Yves Boisset (1994), Roman Polański (Oficer i szpieg, 2019).

"...Zauważcie majorze Picquart: Rzymianie rzucali lwom na pożarcie chrześcijan, my im rzucamy Żydów. To chyba postęp, co?

"...Paryż, rok 1894. Oficer pochodzenia żydowskiego, Alfred Dreyfus, zostaje oskarżony o zdradę i szpiegostwo na rzecz Niemiec, zdegradowany i zesłany na Diabelską Wyspę u wybrzeży Gujany Francuskiej.
Sprawa wydaje się zamknięta. Powraca, kiedy nowym...