Ksiazka skupia sie na nielatwej historii trzech malzenstw ostatniego Jagiellona. Na tle bogatej panoramy historyczno - obyczajowej XVI- wiecznej Polski i Europy, posrod rywalizujacych ze soba rodow Jagiellonow i Habsburgow, przedstawione zostaja osobiste losy Zygmunta Augusta. Lekkie i niezwykle barwne pioro autora przenosi nas w epoke zlotej kultury renesansu, przyblizajac dwor krakowski za panowania Zygmunta Starego i Bony. Dzieki niezwykle bogatej dokumentacji zrodlowej, z ktorej korzysta Besala (czego dowodem obszerna bibliografia na koncu ksiazki) mozemy przesledzic z pieczolowita dokladnoscia nie tylko staropolska obyczajowosc i wierzenia, zwlaszcza wiare w cudowna, uzdrawiajaca moc wszelakich eliksirow przygotowywanych na bazie np. sproszkowanych kopyt losia, majacych byc lekiem na epilepsje lub tez w moc szlachetnych kamieni, chroniacych przed jadem trucizn. Dzieki do dzis zachowanym dokumentom, wykorzystanym przez autora, poznajemy takze szczegoly wyprawy weselnej kolejnych zon Augusta, ich
bogate dary slubne. Z otchlani wiekow docieraja do nas nawet imiona jezdzcow powozacych kolaska Barbary Radziwillowny czy dam dworu z fraucymeru Elzbiety Habsburzanki.
Na plus publikacji przemawia spora ilosc swiadectw epoki wplecionych przez autora w tekst narracji, jak liczne kroniki czy
bogata korespondencja Zygmunta Augusta z najblizszym otoczeniem, zwlaszcza z dwoma Radziwillami, "Czarnym" i "Rudym", a takze jego listy milosne do Barbary Radziwillowny, ktore pozwalaja nam nie tylko lepiej zaznajomic sie ze staropolskimi konwencjami epistolograficznymi, lecz takze blizej przesledzic skomplikowane stosunki wewnetrzne w Polsce i Litwie ostatnich Jagiellonow.
Na minus ksiazki przemawia to, iz Besala uparcie stara sie stosowac pojecia uzywane we wspolczesnej psychologii do tworzenia portretow psychologicznych bohaterow ksiazki. Niczym wspolczesny Freud probuje dokonac swoistej psychoanalizy tlumaczac np, ze brak figury ojca w dziecinstwie Barbary Radziwillowny mial jakoby juz w jej doroslym zyciu doprowadzic do tego, ze miala licznych kochankow, probujac rekompensowac sobie w ten sposob brak ojcowskiej milosci. Podobnie probuje tlumaczyc skomplikowane relacje pomiedzy Zygmuntem Augustem i Bona, tej ostatniej przypisujac wrecz diaboliczne cechy, obwiniajac ja o zachwianie psychiczne u syna, ktoremu jakoby pragnie jedynie zniszczyc zycie, narzucajac kolejne malzonki i potepiajac malzenstwo z Radziwillowna, ktora jeszcze na dodatek ciagle probuje otruc. Tak jakby autor zapomnial, ze rzecz dzieje sie w XVI wieku, kiedy liczyly sie przede wszystkim interesy dynastyczne, a wladcy nie wybierali sobie sami zon. Bona postepowala zgodnie z racja stanu, chcac wzmocnic wplywy Jagiellonow przez korzystne mariaze syna. Sugestie, jakoby zatrute relacje z matka mialy sie odbic negatywnie na zyciu seksualnym ostatniego Jagiellona, ktory poprzez obecnosc luster w sypialni chcial wzmocnic wlasne doznania milosne, sa juz dla mnie kompletnym, wyssanym z palca nonsensem. Moim zdaniem autor posuwa sie w swych psychologicznych teoriach za daleko, wysuwajac falszywe, niczym nie poparte i niemozliwe do udowodnienia wnioski, dokonujac niedopuszczalnych uproszczen.
Tak wiec ksiazka troche nierowna. Z jednej strony ciekawie oddaje koloryt i atmosfere dworu jagiellonskiego oraz ukazuje nam Zygmunta Augusta jako czlowieka z krwi i kosci, z drugiej nagina nieco fakty, niepotrzebnie probujac tlumaczyc ludzi renesansu przez pryzmat XX-wiecznych pojec psychologicznych. Ale pomimo to zachecam do lektury!

Ksiazka skupia sie na nielatwej historii trzech malzenstw ostatniego Jagiellona. Na tle bogatej panoramy historyczno - obyczajowej XVI- wiecznej Polski i Europy, posrod rywalizujacych ze soba rodow Jagiellonow i Habsburgow, przedstawione zostaja osobiste losy Zygmunta Augusta. Lekkie i niezwykle barwne pioro autora przenosi nas w epoke zlotej kultury renesansu, przyblizajac...