Anka nigdy nie miała łatwego życia. Czasy handlu na polskich bazarach, krótkiego prosperity w życiu obrotnych Polaków przeminęły, syn dawno założył własną rodzinę, a jej nieudane małżeństwo trwa chyba tylko z przyzwyczajenia. Anka skupia się więc na innych, z lubością przyciąga do siebie inne samotne i niespełnione dusze. Czas spędza na przytłaczaniu innych swoimi obserwacjami świata, topieniu swoich frustracji w alkoholu, przygodnym seksie i wiecznym narzekaniu.

Anka zwierza się nieustannie wszystkim wokół – Elżbiecie, drapieżnej kocicy z młodszymi kochankami, garbatej Lolce, zajmującej się dorywczo pracami ogrodniczymi, Suchemu, mężowi, który mieszka w piwnicy ich domu. Anka jest powściągliwa tylko w stosunku do jednej osoby – swojej matki. To właśnie relacja z matką wydaje się leżeć u podstaw jej własnego, spaczonego postrzegania życia i chorych relacji z innymi ludźmi.

W życiu Anki jest jedna bardzo ważna osoba – Magda. Istoty tej relacji nie sposób do końca nazwać i określić, jest dziwna i skrzywiona – starsza pani i młoda dziewczyna, niby przybrana córka, niby potrzebująca pomocy, chora istota i jej opiekunka, może starsza kochanka i młodsza uległa, niedościgniona nimfa? Każda z tych ról pasuje, choć nie do końca wprost. Na pewno jest to relacja chora, gdzie jedna jednostka karmi się słabością drugiej, żyje jej problemami, upaja się tym, że jest komuś potrzebna. Magda próbuje się od niej uwolnić, lecz coś ciągnie ją zawsze w otoczenie starszej przyjaciółki. Coś, co ma bezpośredni związek z jej chorobą dwubiegunową, alkoholowymi ciągami i ciągłym niepokojem, ciągłym poszukiwaniem wrażeń.

Nieudane finansowe przedsięwzięcia Suchego są kolejnym powodem do narzekań Anki. W końcu kolejna chybiona inwestycja pogrąża ich do końca – zmuszeni są sprzedać dom. Ich kolejny pomysł na biznes to wypoczynkowy ośrodek w małej wsi na trasie pielgrzymek do Wadowic. Tam Anka może w końcu grać królową życia wśród wiejskiej społeczności, szybko też znajduje kolejną potrzebującą dziewczynę, Jagodę. Wciąż jednak czeka na odwiedziny Magdy, która jest dla niej najważniejsza.

Monolog Anki jest bolesny dla uszu jak odgłos drapania paznokciami po szkolnej tablicy, a jednak nie sposób się od niego oderwać. Kartka za kartką widać potworne skrzywienie postrzegania świata, obłudę, głód uczuć, nieszczęście i samotność. Dlaczego więc ta powieść tak przyciąga? Czyżby uaktywniała w czytelniku małego podglądacza, obserwującego zza firanki skrzywioną polską rodzinę? Jedno jest pewne, ten brutalny obraz polskiej, niespełnionej kobiety jest tak barwny, tak krwisty i rzeczywisty, że dreszcz przebiega po plecach, nie sposób uwierzyć, że ludzie żyją i myślą w taki sposób.

Powieść Atki Brożek przyciąga jak magnes swoim niewybrednym językiem i brudnym realizmem polskich salonów klasy pracującej, z ich wytartymi kanapami, plamami na dywanie i pełnymi niedopałków popielniczkami. Gdzieś tam, w małomiasteczkowej Polsce jej bohaterowie mają swoje pierwowzory, gdzieś mieszkają ludzie o zbliżonych osobowościach i tak samo pogmatwanych relacjach z innymi. I to jest największy ból jaki płynie z tej książki. Że nie jest tylko fikcją.

Joanna Jurzyk