Cała książka to wysubtelniony i skrupulatny przebłysk nostalgii; finezyjna odbudowa, odtworzenie tego co "jest jedynie żalem za pewną chwilą". Nostalgia jest tu paradoksalnie "wewnętrza"; stanowi ramę utworu, szkielet kompozycyjny, choć jednocześnie przebija wszelki dystans i stanowi przyczynek do poszukiwania esencji zjawisk; do pogłębiania przeszłych, minionych doświadczeń. Tworzywem powieści jest więc wszystko co przeminęło, ujęte ukształtowane z precyzją godną teraźniejszości. Proust pozwala wrażeniom wybuchać, komplikując i rozkładając je na różnorakie nurty myśli; na złożone, wyrafinowane zdania, hołdując filozofii absolutnej twórczej wnikliwości. Uskrzydlone, lotne, czasami wręcz "odlatujące" (bo wymagające wielkiego skupienia) nieuchwytne sensacje tworzą treść organicznie sprzęgniętą z codziennością, a więc przyziemnością; w ten sposób Proust "wywyższa" w obszary abstrakcji i poezji każdą cząstkę życia; każdy pojedynczy pierwiastek życia może stać u niego wiodącą, przeciągniętą gamą: słowo, uczucie, wyobrażenie. Podobnie cała złożona sytuacja i wydarzenie zostają rozciągnięte i zróżnicowane aż do granic treści.

Cała książka to wysubtelniony i skrupulatny przebłysk nostalgii; finezyjna odbudowa, odtworzenie tego co "jest jedynie żalem za pewną chwilą". Nostalgia jest tu paradoksalnie "wewnętrza"; stanowi ramę utworu, szkielet kompozycyjny, choć jednocześnie przebija wszelki dystans i stanowi przyczynek do poszukiwania esencji zjawisk; do pogłębiania przeszłych, minionych...