„Tylko pomyśl – wzywała anglojęzyczna pocztówka z 1918 roku. – Polaków jest 30 milionów. Dla lepszego efektu liczbę wytłuszczono i podkreślono. Pod nią widniała mapa Europy z potężną, pyszniącą się na czerwono Rzeczpospolitą”.

Symbolicznie przyjmujemy, że 11 listopada 1918 roku Polska odzyskała niepodległość i powróciła na mapy Europy. Co roku w tym dniu świętujemy i jesteśmy dumni z tego, że jesteśmy Polakami, a nad naszą głową powiewa biało-czerwona flaga.

Czy jednak zastanawiamy się czasem, jakim państwem była II Rzeczpospolita? Jak żyli ówcześni Polacy? W jakich warunkach mieszkali, czym i za ile podróżowali, ile zarabiali? Jeśli kiedyś zastanawialiście się nad podobnymi kwestiami, to nie pozostaje nic innego jak tylko sięgnąć po naprawdę ciekawą książkę pod tytułem „Przedwojenna Polska w liczbach”. Ukazała się ona nakładem wydawnictwa Bellona, a jej autorami są historycy znani z portalu WielkaHISTORIA.pl: Kamil Janicki, Rafał Kuzak, Dariusz Kaliński i Aleksandra Zaprutko-Janicka.

Książka została wydana w twardej oprawie. Na okładce ludzie starają się wypchać z błota automobil. Gdyby oceniać więc książkę po okładce, to widzimy, że II RP nie była krajem supernowoczesnym, skoro pojazdy tonęły w błocie.

Układ recenzowanej publikacji jest bardzo prosty. Składa się ona z trzydziestu sześciu rozdziałów, dotykających niemal każdej dziedziny życia społecznego. W książce znajdziemy bardzo dużo danych liczbowych, twardych faktów i prób porównań II RP nie tylko z pozostałymi państwami ówczesnej Europy, ale także z III Rzeczpospolitą.

Nie powinien nas dziwić fakt, że kilka pierwszych rozdziałów zostało poświęconych kwestii granic i terytorium. Wszak powszechna była opinia, że Polska jest największym krajem na świecie, ponieważ nie posiada żadnych granic. Autorzy skrupulatnie opisali walki zbrojne i ich dramatyczne skutki, szczególnie demograficzne.

Wiele miejsca poświęcono sytuacji gospodarczej, walucie, inflacji. Niestety, nie byliśmy gospodarczą potęgą Europy. W wielu kategoriach wyprzedzały nas takie państwa jak Rumunia czy Bułgaria. Bardzo ciekawe są fragmenty poświęcone takim życiowym sprawom jak kwestia warunków życia, zarobków i cen czy płaconych podatków. Przeczytamy o – legendarnym wręcz – przedwojennym analfabetyzmie czy sytuacji kobiet.

Kilka rozdziałów omawia sytuację w transporcie. Jak jeździły polskie pociągi? Ile kosztowały bilety? Czy zwykły Polak mógł w międzywojniu latać samolotem? Wreszcie, kto mógł sobie pozwolić na radio czy telefon? Czy nasi przodkowie byli skorzy do sięgania po takie używki jak alkohol, czy papierosy? Czy mogli pozwolić sobie na wyjście do kina lub zwiedzanie naszego pięknego kraju z biurem podróży?

„Przedwojenna Polska w liczbach” to naprawdę interesująca pozycja, która będzie gratką dla wszystkich miłośników historii II RP. Mamy szansę spojrzeć na ten kraj nieco chłodniejszym okiem, bez popadania w przygnębienie czy huraoptymizm. Autorzy starają się obiektywnie spojrzeć na międzywojenną Polskę, dzięki czemu dostajemy możliwie pełny obraz kraju, z którego – słusznie – jesteśmy dumni.

Wojciech Sobański