Trudno wyobrazić sobie w tym momencie lekturę bardziej aktualną, palącą i pełną politycznego znaczenia niż „Państwo Islamskie“ Patricka Cockburna. Wybitny irlandzki dziennikarz od dziesięcioleci zajmujący się konfliktami zbrojnymi na Bliskim Wschodzie napisał obszerny esej, w którym wyjaśnił przyczyny i okoliczności powstania zjawiska, określanego dziś mianem Państwa Islamskiego. Bliskowschodni korespondent „The Independent“ uczynił jednak coś znacznie więcej poza zaprezentowaniem imponującej wiedzy dotyczącej regionu. Cockburn bezkompromisowo rozprawił się z największymi porażkami politycznymi zachodniego świata. Stworzył katalog błędów, wieloletnich zaniedbań i fatalnych decyzji Zachodu, które przyczyniły się nie tylko do powstania IS, ale – jak można domniemywać – w konsekwencji także do zamachu w Paryżu z 13 listopada 2015.

Patrick Cockburn, w przeciwieństwie do większości światowej opinii publicznej, nie był zaskoczony rozwojem sytuacji w Iraku i Syrii, czemu jednoznacznie daje wyraz w swojej pracy. Być może to zasługa wieloletniego zawodowego zajmowania się tym regionem, a może to po prostu intuicja i przenikliwość wielokrotnie nagradzanego korespondenta, publikującego wcześniej na łamach „Financial Times“. Faktem jest, iż w swojej najnowszej, niezwykle interesującej książce, jeden z najbardziej utytułowanych korespondentów wojennych na Bliskim Wschodzie prognozuje wzrost znaczenia Państwa Islamskiego oraz ostrzega przed niebezpieczeństwem związanym z lekceważeniem tej nieznanej wcześniej struktury państwowo-terrorystyczno-religijnej. Trudno odmówić autorowi trafnej i bolesnej w swej wymowie diagnozy, biorąc pod uwagę fakt, iż praca Cockburna ukazała się w oryginale na wiele miesięcy przed paryskim zamachem.

Irlandzki korespondent zarzuca w swoim imponującym eseju Zachodowi, iż ten sam winny jest powstania tego zbrodniczego tworu. Wylicza liczne błędy popełnione podczas wojen w Afganistanie, Iraku czy Libii. Stawia tezę, iż Państwo Islamskie jest dzieckiem amerykańskiej inwazji na Irak w 2003 roku oraz efektem konfliktu w Syrii, który wybuchł osiem lat później. Za powstanie trującej i bezlitosnej mieszanki religijnego ekstremizmu i wojskowej skuteczności obarcza: Stany Zjednoczone, Europę i ich sojuszników w regionie (Turcję, Arabię Saudyjską, Katar, Kuwejt oraz Zjednoczone Emiraty Arabskie).

Patrick Cockburn oskarża także światową opinię publiczną o wykreowanie zafałszowanego obrazu sytuacji w Syrii oraz przesadnie optymistyczne interpretacje tak zwanej Arabskiej Wiosny. W ocenie dziennikarza, porównania Arabskiej Wiosny do aksamitnych rewolucji, które miały miejsce w Europie Wschodniej pod koniec lat osiemdziesiątych, były nie tylko nietrafione, lecz przede wszystkim obliczone na efekt propagandowy. Ich celem miało być przekonanie zachodniej widowni, że współcześni rewolucjoniści arabscy są tacy sami jak mieszkańcy Europy i Stanów Zjednoczonych.

„Państwo Islamskie“ Patricka Cockburna, opatrzone znakomitym wstępem do polskiego wydania autorstwa doktora habilitowanego Daniela Boćkowskiego, to lektura konieczna dla lepszego zrozumienia jednego z największych zagrożeń współczesnego świata oraz umożliwiająca krytyczne spojrzenie na wiele porażek Zachodu. Przytaczany już Boćkowski napisał we wstępie do eseju Cockburna: Europa jest bezbronna wobec zalewającej nas fali propagandy wojennej IS (…). Coraz częściej postuluje się przenoszenie świętej wojny do Europy, na ulice naszych miast. Wykorzystując każdą nadarzającą się okazję, bojownicy dżihadu mają atakować przypadkowych ludzi, siać strach i zwątpienie. Widać wyraźnie, że idea kalifatu trafiła w Europie na podatny grunt i dopóki istnieć będzie pod postacią Państwa Islamskiego, nie możemy czuć się bezpiecznie. To niewątpliwie wpłynie na skrajne postawy Europejczyków i może doprowadzić do konfrontacji z coraz liczniejszą i coraz bardziej alienującą się emigrancką diasporą.

Wydaje się, iż prognoza polskiego historyka sformułowana w lutym 2015 roku nabrała po zamachu w Paryżu nowego, ponurego wymiaru.

Ewelina Tondys