Adam Leszczyński

Miałem już sobie dać na jakiś czas spokój z lekturą chłopomańskich pozycji. Trochę już się nasyciłem i pewien byłem, że nie sięgnę po nic związanego z najniższym stanem społecznym dawnego ustroju przynajmniej przez rok. Nie mogłem jednak wytrzymać, gdy na horyzoncie pojawiły się dwie nowe pozycje pióra Janickiego i Leszczyńskiego. Opierałem się więc ledwie kilka miesięcy. W zasadzie nie są one poświęcone chłopstwu per se, więc nie złamałem danej sobie samemu obietnicy, ale z drugiej strony przecież zarówno „Warcholstwo”, jak i „Obrońcy pańszczyzny” są studium obłędu ziemiaństwa i konserwatyzmu, dodać trzeba, że obłędu spowodowanego samą tylko wizją uczłowieczenia poddanych. Leszczyński robi to, co nie podoba się dzisiejszej prawicy, zakochanej w zamordystycznych snach o wielkości wyimaginowanej tolerancyjnej protoplastki naszej ojczyzny, czyli oddaje głos feudałom. Dobiera fragmenty rozważnie, pokazując dobitnie, że szlachta racjonalizowała sobie, usprawiedliwiając się tyleż durnie, co i karkołomnie, „naturalność” porządku feudalnego, podległość chłopstwa, czy jego zacofanie. Widać w tych pańskich pamfletach świadomość miałkości własnych argumentów. Jeśli więc lecą w kierunku Leszczyńskiego jakieś obelgi z ust zakochanych w sarmackich grubaskach „rycerzy cnót”, to są to raczej obelgi duszone przez łzy, no, chyba że ktoś wzniósł się ponad resztki własnej moralności, uwolnił pokłady cynizmu i przyzna się wreszcie do umiłowania zamordyzmu jako takiego. Takich osobników mogę chociaż pochwalić za szczerość, profesora Leszczyńskiego zaś za to, że potrafi jak nikt sprawić, że będzie ona rzeczonym „rycerzom” dokuczać mocno, choć pewnie niezbyt długo.