„Otworzyła książkę na pierwszym rozdziale, szelest przewracanych stron przypominał szept rozchodzący się po cichym sklepie. Poczuła charakterystyczną woń papieru i druku, niemożliwą do opisania i znaną wyłącznie prawdziwym miłośnikom książek. Przyłożyła ją do twarzy, zamknęła oczy i zaciągnęła się tym cudownym zapachem”.

Żadnego miłośnika książek nie trzeba przekonywać, że mają one wielką moc. Dzięki nim możemy podróżować, nie ruszając się z fotela. Dzięki nim możemy poznawać innych ludzi i razem z nimi przeżywać ich emocje. Książki sprawiają, że zapominamy o otaczającym nas świecie i chociaż na chwilę przenosimy się zupełnie gdzie indziej. Pomagają nam uciec od rzeczywistości, która potrafi być bardzo przytłaczająca.

Między innymi o tym opowiada powieść pod tytułem „Ostatnia księgarnia w Londynie”. Ukazała się ona nakładem wydawnictwa Muza. Jej autorką jest Madeline Martin, amerykańska autorka powieści historycznych. Wydawca zapewnia nas, że jej najnowsza książka to „ponadczasowa opowieść o wojennej stracie, miłości i niepokonanej sile literatury”.

Już na wstępie zdradzę, że recenzowany tytuł przypadł mi do gustu, a nawet wzruszył. Stało się tak mimo przewidywalnej historii, momentami nieco infantylnej. Ale po kolei.

Główną bohaterką jest Grace Bennett, która w sierpniu 1939 roku przyjeżdża do Londynu. W stolicy razem z przyjaciółką chce rozpocząć nowe życie. Pragnie znaleźć pracę i się uniezależnić. Tymczasem zamieszkuje u ciotki i zupełnie niespodziewanie zatrudnia się w zaniedbanej księgarni. Grace marzyła zupełnie o czymś innym. Tymczasem trafia do miejsca pełnego książek i kurzu, którego właścicielem jest pan Evans. Stary mężczyzna nie darzy swojej nowej pracownicy przesadną sympatią. Jest dość gburowaty i nieprzystępny. Sprawy nie ułatwia fakt, że Grace nie zna się na książkach i nie należy do osób, które umilają sobie czas czytaniem.

Tymczasem na horyzoncie coraz wyraźniej widać nadchodzącą wojnę. Tak naprawdę nikt nie wie, co będzie ona oznaczać dla Londynu. Wkrótce jednak nadchodzi wrzesień i Wielka Brytania, wypełniając gwarancje wobec Polski, wypowiada Niemcom wojnę. W tym miejscu mała dygresja. Polityka w powieści zajmuje bardzo mało miejsca. Jedynie tyle, ile to absolutnie konieczne. Najważniejsze wydarzenia rozgrywają się podczas bombardowania Londynu przez niemieckie lotnictwo. Uważny czytelnik bez trudu zauważy, że autorka prezentuje typowo angielski punkt widzenia na drugą wojnę. Niby wybuchła ona z powodu Polski, ale to Anglicy walczyli w niej samotnie, byli najdzielniejsi i najwięcej wycierpieli. Gdy zachodni czytelnicy czytają takie opisy, nic dziwnego, że zupełnie nie uświadamiają sobie roli Polski i Polaków w wojnie. Jak mają dowiedzieć się o okrutnej niemieckiej okupacji, o masowych rozstrzeliwaniach całych wsi, o bezprzykładnych aktach niemieckiego okrucieństwa – słowem o tym wszystkim, czego przez sześć lat na własnej skórze doświadczali Polacy? Jak mają się o tym dowiedzieć, gdy Brytyjczycy załamują ręce z powodu racjonowania dżemu i sera? Nawet bombardowania Londynu są niczym choćby w porównaniu do doszczętnie zniszczonej przez Niemców Warszawy.

Wróćmy jednak do powieści. Można odnieść wrażenie, że autorka pisała ją ku pokrzepieniu serc. Grace w obliczu wojny zmienia swoje myślenie. Duży wpływ na jej zachowanie ma fakt, że zakochuje się w pewnym żołnierzu. Gdy on wyrusza na front, ona cierpliwie na niego czeka. Jednocześnie odkrywa w sobie miłość do książek. Ze zdumieniem stwierdza, że w dymiącym od zgliszcz Londynie są one namiastką innego świata – świata wolnego od alarmów bombowych, pożarów, schronów i śmierci. Kobieta uświadamia sobie, że czytając, daje ludziom nadzieję i wlewa w ich serca otuchę. Jak zakończy się jej historia? Czy jej ukochany wróci z wojny? Jak potoczą się losy jej przyjaciółki?

„Ostatnia księgarnia w Londynie” to powieść, która mimo prostej fabuły skradła moje książkowe serce. Okazuje się, że książka o książkach może być ciekawa i przede wszystkim wzruszająca. Właśnie za to wzruszenie, które było również moim udziałem, taka wysoka ocena. Polecam wam tę piękną powieść.

Wojciech Sobański