Po bestsellerowo przyjętym studium starości, zatytułowanym „Przegwizdane”, Aurélie Valognes bierze na warsztat rewers jesieni życia – studium dzieciństwa. „Łut szczęścia” to niecałe 300 stron nieustannych chwil, gdy coś kłuje w gardło, a oczy zaczynają się pocić. Ciężki mi recenzować coś, co osobiście bardzo mnie poruszyło, przywołało falę wspomnień i morze refleksji. Nadmorskie konotacje są całkiem słuszne, bo akcja powieści dzieje się w Granville w Normandii, gdzie w 1968 roku 6-letni wrażliwy Jean trafia pod opiekę surowej babci Lucette.

Jean, jak to dziecko, wszystkiemu się dziwi i z rozmarzoną miną przemierza uliczki Granville, a Lucette, która żyła do tej pory pomiędzy cotygodniowymi wizytami na cmentarzu u męża i syna oraz robieniem na drutach przy audycjach radia France 1, musi nagle spiąć budżet i kurczące się siły witalne na wychowanie wyjątkowego chłopca. Jean kocha babcię, ale tęskni za matką. Dodatkowo nie jest mu łatwo przystosować się do nowej rzeczywistości. Spore kłopoty w szkole równoważy mu przyjaźń z Anitą – dziewczynką, która bardzo boi się burzy. Babci Lucette pomaga przezabawny listonosz Lucien, a towarzystwo rówieśników Jeanowi zapewniają kuzyni od ciotki Francois. W tle mamy badane motywy matki Jeana – Marii, która porzuciła syna, oraz rozważanie skomplikowanych relacji rodziny Lecouerów. Na końcu pojawia się nieoczekiwany członek rodziny, a Jean staje się lepszy nie tylko w ćwiczeniu rysunków i szkiców ukochanej babci, ale też w byciu opoką i opiekunem. Przez to powieść jest niejednostajna i zwyczajnie zaciekawia.

„Łut szczęścia” to nie tylko piękna historia o ludziach, ale też historia o historii. Lata 60. i 70. we Francji są ukazane jako czas przemian społecznych i obyczajowych. Choć Francuzi tkwią częściowo w marazmie powojennych traum, to jesteśmy świadkami nowinek, jak pierwszej transmisji „Belfegora, upiora Luwru” w telewizji, rozruchu imperium Diora czy burzliwych początków koedukacyjnych szkół oraz czasów przed legalizacją aborcji.

Wydaje się, że skoro „Łut szczęścia” to powieść bez fajerwerków – morderstw i romansów – to powinna przejść bez echa. Ale właśnie siła tej pozycji tkwi w jej pozornej prostocie. Dorastamy razem z Jeanem i wzrastamy w uczuciach, łagodniejemy z Lucette z wiekiem i odchodzimy, a więzy rodzinne Lecouerów ewoluują. Obserwacja czułych gestów, codziennych zmagań z biedą i wyzwaniami, czy to szkolnymi, czy towarzyskimi, a przy tym uczenie się zachwytu przyrody – to są nauki tego, czego nam współczesnym bardzo brakuje w realnym świecie.

– Nie mamy wpływu na to, co niesie nam los, mój mały. Musimy się z tym pogodzić i często wychodzi nam to na dobre.

– Na tym polega wiara, babciu?

– Nie, na tym polega życie.

Żeby nie było, Valognes nie przekazuje nam tylko sentymentalnej powiastki, bo jest tu także sporo elementów humorystycznych. Przemyślenia małego Jeana, pogawędki Lucette z Lucienem czy perypetie miłosne Marie – są tu zabawne momenty opisywane w oszczędnych słowach, ale z miłymi smaczkami i celnymi puentami, jak np.: „Pierwsze, co warto wiedzieć o Lucette, to że jest osobą niezwykle wierną: odwiedza zmarłych równie często jak żywych. Jean woli żywych, bo zawsze dają mu w końcu wiśnie maczane w wódce albo kawę z mlekiem z dużym kawałkiem ciasta”.

Rekapitulując, „Łut szczęścia” to poruszająca lektura, która przypomina nam o tym, co w życiu jest najważniejsze, jakkolwiek banalnie by to nie brzmiało. Niedługo będziemy wzruszać się pod choinką prezentami od serca i chwilami spędzonymi z bliskimi. Jeśli nie możemy zrobić czegoś realnie, a ta książeczka zaświadcza, że nawet najdrobniejszy gest się liczy, pomyślmy wtedy też o takich, jak Lucette i Jean – tych starszych samotnych, jak i dorosłych przedwcześnie. A ja, zgodnie z zapowiedziami wydawnictwa Sonia Draga, czekam na kolejne pozycje autorki w języku polskim, bo nazwisko Valognes warto znać!

Alicja Klebba