Przez długie lata hasło „czarownice z Salem” przywoływało mi w głowie obrazy białych kobiet pochodzących z purytańskich rodzin. Blade, przybrane w czepki i zasłaniające każdy skrawek ciała stroje – tak właśnie wyobrażałam sobie oskarżone. A potem sięgnęłam po powieść Maryse Condé, która mocno zmieniła ten utarty obraz.

Tituba była niewolnicą Samuela Parrisa, duchownego mieszkającego w miejscowości Danvers (znanej ówcześnie jako Salem). To właśnie ją jako pierwszą oskarżono tam o praktykowanie magii. Niestety, nie poza słynnym procesem, niewiele wiadomo o życiu Tituby. Autorka „Ja, Tituby, czarownicy z Salem” stworzyła przy pomocy przetrwałych faktów o kobiecie oraz przede wszystkim przy użyciu wyobraźni jej portret.

„Ja, Tituba, czarownica z Salem” opowiada o życiu tytułowej bohaterki od dzieciństwa do momentu śmierci. Jej akcja rozpoczyna się na Barbadosie, gdzie Tituba dorasta. Po śmierci matki z rąk plantatora, dziewczynka przechodzi pod opiekę Man Yayi, czarownicy, która postanawia nauczyć Titubę swojej sztuki. Spokój bohaterki niestety nie trwa długo. Źle ulokowane uczucia sprawiają, że po latach dziewczyna trafia do purytańskiej Ameryki.

Powieść Condé charakteryzuje luźny, gawędziarski styl opowiadania. Tituba przedstawia czytelnikom i czytelniczkom swoją historię w sposób, który pochłania się lekko, mimo że nie unika bardzo trudnych tematów. Przemoc, niewolnictwo czy gwałt zostają opisane bezpośrednio, nierzadko przy użyciu dosadnego języka. Równocześnie Condé nie przekracza nigdy granicy epatowania przemocą i nadużywa ponurego nastroju, który mógłby odczulić czytelniczkę/czytelnika na losy bohaterki.

Tituba to przede wszystkim świetnie skonstruowana postać. Bohaterka potrafi wzbudzać silne, często skrajne, emocje. Zdarzają się w powieści momenty, przy których aż chciałoby się złapać Titubę za ramiona i wykrzyczeć jej w twarz: „dlaczego?!”. Natomiast kilka stron później, żałujemy, że nie możemy bohaterce pomóc i jej pocieszyć.

Autorka odwołuje się do tradycji literackiej Ameryki, w której rozgrywa się lwia część jej opowieści. Jedną z postaci, które Tituba poznaje w więzieniu, jest Hester Prynne. Postać zaczerpnięta ze „Szkarłatnej litery” Nathaniela Hawthorne'a staje się jedyną przyjaciółką i powiernicą czarownicy. Condé w bezpretensjonalny sposób wplotła nawiązanie, tworząc związek dusz dwóch odrzuconych przez społeczeństwo kobiet.

„Ja, Tituby, czarownicy z Salem” nie bez powodu uznawana jest za klasykę literatury post-kolonialnej i feministycznej. Warto zwrócić na nią uwagę, tym bardziej, że w Polsce pozostaje pozycją mało znaną.

facebook.com/kiczcockpani/

Przez długie lata hasło „czarownice z Salem” przywoływało mi w głowie obrazy białych kobiet pochodzących z purytańskich rodzin. Blade, przybrane w czepki i zasłaniające każdy skrawek ciała stroje – tak właśnie wyobrażałam sobie oskarżone. A potem sięgnęłam po powieść Maryse Condé, która mocno zmieniła ten utarty obraz.

Tituba była niewolnicą Samuela Parrisa, duchownego...