Wiem, znowu to powiem, ale czekałam na ten reportaż tak mocno, że codziennie sprawdzałam, czy jest już dostępny. Bo a nuż – będzie wcześniej. Katarzyna Kobylarczyk zachwyciła mnie swoim poprzednim reportażem „Strup. Hiszpania rozdrapuje rany” do tego stopnia, że był to niejako początek mojego masowego sięgania po literaturę faktu. Była to dla mnie najlepsza książka tamtego roku i do dzisiaj, gdy ktoś pyta mnie o polecenie reportażu, wymieniam go niemalże od razu. Może mieć to związek z tym, że Hiszpanią pasjonuję się od dawna, nie przeczę, ale w końcu „Strup” zyskał Nagrodę im. Ryszarda Kapuścińskiego, a szczerze wątpię, żeby całe jury miało taką samą słabość do tego kraju, co ja. Dlatego gdy zobaczyłam, że autorka ponownie podejmuje temat Hiszpanii, to wiedziałam, że wszystkie moje plany natychmiast odchodzą w zapomnienie. Liczy się tylko ta książka i jak szybko do mnie dotrze.

Hijos falsos

Bebés robados

Fałszywe dzieci

Ukradzione dzieci

W 1999 roku hiszpański Sąd Najwyższy orzekł, że każde dziecko ma prawo wiedzieć, kim tak naprawdę są jego rodzice. To wtedy do biura pewnego hiszpańskiego prawnika zaczęli masowo pukać ludzie. Bo rodzice przyznali się, że jest adoptowany. Bo wszyscy w małym miasteczku o tym wiedzą. Bo chodzą plotki, bo znalazł dokumenty. Szacowana liczba osób, które nie zostały wychowane przez własnych rodziców, to trzysta tysięcy. Trzysta tysięcy dzieci odebranych rodzinom, sprzedanych jak towar na targu lub po prostu ukradzionych. Katarzyna Kobylarczyk odkrywa przed polskim czytelnikiem jeden z najczarniejszych rozdziałów z najnowszej historii Hiszpanii. Najczarniejszy, bo nadal wiele pytań pozostaje bez odpowiedzi, bo nadal sprawiedliwości nie stało się zadość.

„Ostatecznie winne jest całe społeczeństwo. Wszyscy w Hiszpanii byli wspólnikami tych kradzieży dzieci”.

To reportaż zbudowany na wypowiedziach osób, dla których ta sprawa jest czymś osobistym. To oni lata temu zostali zabrani od swoich rodziców, to oni lata temu usłyszeli, że ich dziecko zmarło, choć po latach okazało się, że zostało przekazane komuś innemu. Niewyobrażalny ból tych jednostek, całych rodzin wywołany w imię bezkrwawej rewolucji i powrotu do demokracji. Zaszycie wciąż krwawiących ran w imię nowej, lepszej Hiszpanii. Autorka przy okazji rysuje też obraz kobiety i rodziny we frankistowskiej i pofrankistowskiej Hiszpanii. Jaka była rola kobiety? Co groziło za zdradę małżonka? Kiedy rozwody stały się legalne? To wszystko wpłynęło nie tylko na to, jak wygląda aktualnie życie, ale także na pozycję Kościoła, który za generała Franco miał się bardzo dobrze. I to również on miał spory udział w kradzieży dzieci.

Katarzyna Kobylarczyk po raz kolejny daje nam świetny reportaż o Hiszpanii, o aspekcie, o którym masowo przybywający do tego kraju turyści nie mają zielonego pojęcia. Bo ten wakacyjny raj jeszcze długo będzie targany przez konflikty, które nigdy nie zostały rozstrzygnięte. Bo nawet doskonale zszyta rana, jeśli nie zostanie wyleczona, zacznie w końcu się babrać i dopominać o uwagę. Ta tragedia wielu nigdy nie powinna zostać zamieciona pod dywan i autorka w końcu oddaje głos jej ofiarom.

Kinga Kolenda