No i wreszcie jest, najnowsza, najświeższa biografia słynnej Marii Szymanowskiej. Danuta Gwizdalanka wsławiła się niedawno biografią Karola Szymanowskiego, w której podeszła niezwykle krytycznie do jego osobowości, powodując totalną konsternację wśród miłośników jego muzyki i jego osoby. Efektem jej książki jest obecnie spadek popularności jego muzyki w Polsce. Jak zobaczymy poniżej, trochę podobnie podeszła autorka to postaci Marii Szymanowskiej.
Sam początek książki nie podobał mi się, miesza bowiem fikcję literacką („Księgi Jakubowe” Olgi Tokarczuk) z prawdą historyczną i nie wiemy co jest co, i już po pierwszych kilku stronach gubimy się. Miał być to zabieg urokliwy, ale wyszedł niestety niezgrabnie. I już to zaraz na początku, autorka brnie w oceny moralne. Szymanowska jest opisana jako „menedżerka wirtuozowsko operująca techniką piaru”. Nie znałem słowa „piar” i jego znaczenie dotarło do mnie dopiero po kilku minutach. I tu już mamy właśnie jakby klucz do tej biografii. W poprzednich biografiach Szymanowskiej (Maria Iwanejko i Igor Bełza, o których ani jednego słowa u Gwizdalanki) Szymanowska była artystką, poetką fortepianu, odkrywczą i ciekawą kompozytorką, genialną kobietą która zrewolucjonizowała świat muzyki. U Gwizdalanki Szymanowska jest przede wszystkim bytem ekonomicznym, osobą, którą wynajmuje się do wykonywania natchnionych pięknych melodii na fortepianie dla grona uprzywilejowanych osób, w zamian za pieniądze. Kwestia tylko czy Szymanowska poszukiwała tych pieniędzy z samej pasji dla pieniędzy czy też z tego powodu, że była rozwódką z trojgiem dzieci i bez środków do życia. A może coś pośrodku. Ta centralna pozycja finansów w tej biografii jest czymś szokującym i zniechęcającym. Związane to też jest z faktem, że autorka biografii nie ma żadnego szacunku i nie kryje braku zainteresowania dla kompozytorskich dokonań Szymanowskiej, wszystko podsumowane jest pokrótce jako pisane „dla pieniędzy” miniatury, „błyskotki” w których muzykolodzy „doszukują” się wartości. I w tym wypadku autorka wpisuje się w tradycyjną naszą modę niedoceniania polskiej muzyki w samej Polsce, podczas gdy świat już dawno docenił rewolucyjne odkrycia Szymanowskiej w dziedzinie techniki kompozytorskich na fortepian.

Natomiast w kwestiach merytorycznych biografia jest wspaniała. Obala i ignoruje wszelkie spekulacje co do zagranicznych podróży Szymanowskiej w 1810 i w 1818 roku. To nowość. Opisuje stosunkowo bardzo dokładnie rodzinę i genealogię Wołowskich (choć jedna pianistka, również Wołowska, występuje na stronie 14 ale już nie w indeksie, nie wiemy co to była ta bardzo utalentowana pianistka z tejże samej rodziny, nawalił edytor). Gwizdalanka zaniedbuje natomiast trochę rodzinę męża, nie wspomina np. słowem o Zofii Szymanowskiej Lenartowicz i o losach Józefa Szymanowskiego po rozwodzie z Marią. Rewelacyjny jest rozdział o przyjaźni z Goethem (oparty o najnowsze badania niemieckie) oraz o życiu w Rosji (na postawie opublikowanego w 1999 roku dziennika córki Heleny). Nowym źródłem jest też korespondencja z Thorvaldsenem. Uwagę autorki przyciągnęła podróż Szymanowskie po Włoszech, kraj do którego wg autorki rzadko udawali się wtedy na koncerty muzycy. Autorka sugeruje, że Szymanowska udała się tam w celach turystycznych pod pozorem zarabiania pieniędzy. I to jest właśnie ton tej biografii.
Szczegółowo przeanalizowane są koncerty w Londynie, szczególnie ich aspekt finansowy Opisane są też obrazy i rzeźby przedstawiające Szymanowską, co w książce bez ilustracji jest zabiegiem dość niezgrabnym. Przypisy są natomiast karkołomne, czasami jeden przypis odsyła nas do siedmiu książek na raz, bez podania strony. Natomiast są momenty w książce, gdy przypis bardzo by się przydał a nie ma. Tak się stało w przypadku dyskusji o anonimowym niemieckim dokumencie wydanym 10 lat po śmierci Marii, w którym anonimowy autor oskarża ją o życie ponad stan, rozrzutnictwo, brak zdolności do zarządzania pieniędzmi i chore ambicje. Nie wiemy co to za dokument, autorka nie podaje tym razem źródła, stajemy się podejrzliwi, czy to nie jakiś falsyfikat (były swego czasu falsyfikaty w biografiach Chopina więc to nie nowość). A tymczasem Gwizdalanka dodaje, że w środku Europy Maria Szymanowska znalazła się nagle bez pieniędzy i na ratunek rodzice wysyłali jej pieniądze bardzo skomplikowanym przekazem bankowym. Jest to moment tajemniczy i nie wiemy do jakich wniosków popycha nas autorka.
Podobnym momentem, gdy czujemy, że przypis by się przydał jest twierdzenie autorki że Elsner i Field udzielili Symanowskiej rekomendacji w Lipsku, co doprowadziło do wydania jej „70 miniatur” przez Breitkopf & Haertel. Dowodem ma być dedykacja Marii Kaprysu dla Fielda. Ale przecież jeśli Maria nie podróżowała przed rokiem 1819 to jak w ogóle znała Fielda?
Innym elementem, również nowym, jest obecność pedagogiki w życiu Marii, Uczyła już lekcji fortepianu podobno w 1816 roku, znów często brak odnośników i źródeł. Wiemy na 100 procent że uczyła lekcji w Londynie i gdy zamieszkała w Rosji. Wydaje się naturalne że uczyła już w Warszawie, ale nie ma raczej na to dowodów. Ciekawe jest to że uczyła wyłącznie kobiety.
Ciekawe i tajemnicze jest dla nas to ile wiedziała Maria o swoich korzeniach. Gdy odwiedza miasto Offenbach w Niemczech, czy wie że latami mieszkał tam Jakub Frank (autorka nie skojarzyła tej miejscowości, a przecież cytowała Tokarczuk na początku książki). Możliwe że kobietom nie opowiadano o frankistowskich tradycjach, z drugiej strony jednak rodziny frankistowskie ciągle się ze sobą żeniły.

Od strony nagromadzenia faktów biograficznych jest to pozycja rewelacyjna i nie powinna była ukazać się w serii „Małe Monografie”. Powinna zostać wzbogacona ilustracjami, merytoryczną, poważną analizą kompozycji Szymanowskiej i ukazać się jako duża biografia. Zainteresowanie jest. Oczywiście że bardzo smutne jest to totalne odromantycznienie Szymanowskiej ale takie mamy czasy że piękno się zwalcza.

No i wreszcie jest, najnowsza, najświeższa biografia słynnej Marii Szymanowskiej. Danuta Gwizdalanka wsławiła się niedawno biografią Karola Szymanowskiego, w której podeszła niezwykle krytycznie do jego osobowości, powodując totalną konsternację wśród miłośników jego muzyki i jego osoby. Efektem jej książki jest obecnie spadek popularności jego muzyki w Polsce. Jak...

"Szymanowska" Danuty Gwizdalanki, nowa książka w serii "Małe monografie" Polskie Wydawnictwo Muzyczne to pierwsza od ponad 30 lat polska biografia wybitnej romantycznej wirtuozki, która olśniła współczesnych swoim talentem. Jako pierwsza kobieta zrobiła międzynarodową karierę pianistyczną i zbierała wyrazy uznania od najwybitniejszych artystów epoki.
Autorka nie tylko przedstawia najważniejsze wydarzenia życia Szymanowskiej, lecz także relacjonuje jej rozwój muzyczny - przytacza opinie i recenzje (również te niepochlebne),a także sama, jako muzykolożka, przedstawia bardziej techniczną stronę jej kompozycji. To chyba najciekawsza część książki, dowiadujemy się bowiem, czym Szymanowska wyróżniała się na tle epoki i dlaczego jej utwory zdobyły popularność, choć dziś wydają się proste i nie są zbyt często grywane. Zabrakło mi z kolei nieco głębszego pokazania charakteru Marii, choć mogło to wynikać po prostu z niedoboru źródeł - większość jej listów i relacji na jej temat dotyczyła jej talentu i kolejnych etapów kariery. Autorka nie "gdyba", tylko uczciwie przedstawia stan wiedzy dotyczącej Szymanowskiej.
Polecam gorąco tę książkę, z chęcią też zapoznam się z pozostałymi pozycjami z tej serii - szczególnie tymi o Chopinie i Moniuszce.
Za egzemplarz recenzencki dziękuję Polskiemu Wydawnictwu Muzycznemu

"Szymanowska" Danuty Gwizdalanki, nowa książka w serii "Małe monografie" Polskie Wydawnictwo Muzyczne to pierwsza od ponad 30 lat polska biografia wybitnej romantycznej wirtuozki, która olśniła współczesnych swoim talentem. Jako pierwsza kobieta zrobiła międzynarodową karierę pianistyczną i zbierała wyrazy uznania od najwybitniejszych artystów epoki.
Autorka nie tylko...