My

HERETYK Z WYBORU

Czy próbowaliście chociaż raz stworzyć swoje drzewo genealogiczne, wyszukać przodków i odkryć historię własnej rodziny? Powrót do dawnych dzieł literackich przekształca się czasem w podobną podróż, szczególnie gdy dane książki stały się inspiracją dla powieści wszystkim dobrze znanych. Któż nie słyszał bowiem o "Roku 1984" Orwella bądź o "Nowym wspaniałym świecie" Huxley'a?

W "My" Zamiatina odnajdziemy wiele wątków, powtarzających się i ewoluujących w prozie angielskich pisarzy. Niektóre podobieństwa z "Rokiem 1984" mogą okazać się wręcz zaskakujące. Powstałą w 1920 roku powieść warto czytać jednak nie tylko jako poprzedniczkę klasyków, lecz jako integralne dzieło, niosące własne, uniwersalne przesłanie.

W wywiadzie przeprowadzonym w 1932 roku Zamiatin wyznał, iż "My" stanowi "przestrogę przed dwojakim niebezpieczeństwem, które zagraża ludzkości: hipertrofią władzy maszyn i hipertrofią Państwa". Powieść przepełniona zostaje znakami i symbolami, zaś treść przesłania rozmywa się w poetyckiej, niejednoznacznej formie. Obrazy nakładają się na siebie niczym taniec odbić w rozbitych kawałkach lustra.

Ów ekspresjonistyczny styl sprawia, że świat Zamiatina przybiera kształty znane mi z "Metropolis" Fritza Langa. Państwo Jedyne przekształca się w monumentalnego molocha, lecz pozostaje to wizja swoiście przerażająca i piękna. W uniwersum jednomyślności "ja" zostaje pożarte, wchłonięte przez "my". Każdą czynność określa, oblicza i wyjaśnia matematyka w służbie reżimu. Obywatele mają ściśle określony plan dnia: o tej samej godzinie wstają, kładą się spać i cieszą się swobodą Godziny Osobistej. A wszystko pod okiem Dobroczyńcy, który po mrocznych latach Wojny Dwudziestoletniej przeprowadził społeczeństwo przez wrota krainy szczęśliwości.

Tłumacz Adam Pomorski zauważa, że symbol określający głównego bohatera - litera delta odnosi się do stygmatu diabła. Czy ∆-503 jest zatem postacią przeklętą, wrzuconą wprost do groteskowego piekła? Jego chaotyczne poczynania przypominają niekiedy szaleńcze ruchy tonącego próbującego przetrwać w mętnej, niezrozumiałej rzeczywistości. Z jednej strony jest nasz bohater konstruktorem Integralu, mającego głosić dobrą nowinę o państwie szczęśliwości poza Ziemią. Z drugiej, wykazuje się zaskakującą biernością wobec dwóch kobiet determinujących jego życie: I-333 oraz O-90.

Nieszczęsny pierwiastku √-1! Czemuż to, siło nieczysta, utkwiłaś biednemu ∆-503 w głowie? Jesteś przecież niedorzecznością, absurdem! Nie ma na ciebie miejsca w świecie ładu i porządku. W tym uniwersum nie istnieje dusza. Została zdelegalizowana. Tak samo miłość, która jako powszechny akt seksualny jest pod ścisłą kontrolą państwa. Oto prawda, która sto lat później nadal porusza współczesnego odbiorcę.

Nietrudno się domyślić, że w pod koniec lat trzydziestych pojawiało się coraz więcej głosów krytycznych wobec Zamiatina, zaś jego powieść nazywano "pamfletem na socjalizm" czy "socjalistyczną przyszłość". Ten "heretyk z wyboru", jak określa go Adam Pomorski, został zmuszony do opuszczenia Rosji w 1931 roku. Być może obecnie powieść "My" nie wywrze na nas takiego wrażenia, co "Rok 1984" Orwella bądź film Terry'ego Gilmmana "Brazil", jednak historia ∆-503 nadal porusza, zaskakuje i momentami przeraża. Tym bardziej, że wiek XX niejednokrotnie wcielał owe surrealistyczne, zdawałoby się, wizje w życie.

https://www.piknik-na-skraju.pl/

HERETYK Z WYBORU

Czy próbowaliście chociaż raz stworzyć swoje drzewo genealogiczne, wyszukać przodków i odkryć historię własnej rodziny? Powrót do dawnych dzieł literackich przekształca się czasem w podobną podróż, szczególnie gdy dane książki stały się inspiracją dla powieści wszystkim dobrze znanych. Któż nie słyszał bowiem o "Roku 1984" Orwella bądź o "Nowym...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

ROK 1920

Najnowszy tom serii „Wehikuł czasu” trafił właśnie na polski rynek i chociaż poprzednim tytułom trudno było coś zarzucić, „My” Jewgienija Zamiatina to rzecz wyjątkowa. Raz, że to jedna z najbardziej klasycznych pozycji, jakie dotąd pojawiły się w tym cyklu. Ale ważniejsze jest to, że mamy tu do czynienia z prawdziwą legendą, która inspirowała takich gigantów, jak Aldous Huxley czy George Orwell. Na dodatek legendą rewelacyjnie napisaną, poruszającą i przerażającą.

Witajcie w Państwie Jedynym, prawdziwym raju na ziemi, gdzie porządek, harmonia i szczęście gwarantowane są dzięki nieustającej inwigilacji obywateli. Domy o szklanych ścianach. Seks na kartki. Indywidualizm eliminowany zanim się rozwinie. Tu wszystko, każda chwila życia człowiek zaplanowana jest tak, by nie miał czasu na rzeczy nieodpowiadające władzy. Ale nie tak łatwo jest stłumić prawdziwa naturę. Są ludzie chcący wyrwać się z takiej egzystencji. Jednym z nich okazuje się być Δ-503, człowiek, w którym wytwarza się coś, co nie powinno. Coś nieuleczalnego i sprzecznego z systemem. Dusza. Czym taka choroba może się skończyć?

https://ksiazkarniablog.blogspot.com/2020/09/my-jewgienij-zamiatin.html

ROK 1920

Najnowszy tom serii „Wehikuł czasu” trafił właśnie na polski rynek i chociaż poprzednim tytułom trudno było coś zarzucić, „My” Jewgienija Zamiatina to rzecz wyjątkowa. Raz, że to jedna z najbardziej klasycznych pozycji, jakie dotąd pojawiły się w tym cyklu. Ale ważniejsze jest to, że mamy tu do czynienia z prawdziwą legendą, która inspirowała takich gigantów, jak...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Biorąc pod uwagę fakt, że jest to powieść, napisana w 1921 roku, można pominąć koszmarną chaotyczność dialogów (zamierzoną niby).

Całość także jest dość chaotyczna, ale nieodkładalna.

Fenomenem jest właśnie to - nieodkładalność na półkę, przy tego rodzaju narracji. A także wizjonerstwo i obserwacja ludzkiej - właściwie męskiej - natury.

Polecam, choć to nie jest łatwa lektura. Ale dobra.

Biorąc pod uwagę fakt, że jest to powieść, napisana w 1921 roku, można pominąć koszmarną chaotyczność dialogów (zamierzoną niby).

Całość także jest dość chaotyczna, ale nieodkładalna.

Fenomenem jest właśnie to - nieodkładalność na półkę, przy tego rodzaju narracji. A także wizjonerstwo i obserwacja ludzkiej - właściwie męskiej - natury.

Polecam, choć to nie jest łatwa...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

nie podeszła

nie chce nic odbierać autorowi ale zwyczajnie się nie wstrzeliłem w treść i klimat

poza tym woow 1920r- 100lat temu napisana

nie podeszła

nie chce nic odbierać autorowi ale zwyczajnie się nie wstrzeliłem w treść i klimat

poza tym woow 1920r- 100lat temu napisana

Pokaż mimo to

Huxley, Orwell, Bradbury rzeczywiście nie byli ojcami antyutopii. Pierwszy był w istocie Zamiatin, ale po lekturze tej książki w pełni rozumiem, dlaczego to pozostali wymienieni skradli splendor. Książka Zamiatina jest dobra, ale nie wybitna. W tym przypadku sprawdza się powiedzenie „uczeń przerósł mistrza”.

Gombrowicz kiedyś powiedział, że to, co najgorsze w komunizmie, to przekładanie „dobra” masy nad dobro jednostki. Rozciągnąłbym tę maksymę na ogólne pojęcie totalitaryzmu i uzyskamy to, co Zmiatin idealnie zobrazował w swojej książce, bo zdaje się mieć ona bardziej uniwersalne przesłanie i nie ogranicza się raczej tylko do realiów wschodnich braci pierwszej połowy XX w.

Dobra książka to taka, która skłania do myślenia, do analizy, budzi wyobraźnię, szukania powiązań. I taka jest „My”. Przez cały czas czytania pojawiały mi się pewne analogie do współczesności, do miejsca, w którym żyję. I cały czas zadawałem sobie pytanie, jak to możliwe, by rzekomo cywilizowany człowiek po tych wszystkich świetnych ostrzeżeniach, jakie otrzymał od pisarzy, czy reżyserów filmowych, które wskazują, jak działają mechanizmy totalitaryzmu, manipulacji władzy i zniewolenia, wciąż dawał się na nie nabierać.

Nie mogę wciąż wyjść z zadziwienia, że znając tuzów antyutopii, znając Pink Floydów, zgodziliśmy się na przywrócenie mundurków w szkołach. Niby nic, a jednak. Unifikacja to pierwszy krok do zabicia wolności, pozbawia człowieka indywidualizmu, twarzy, duszy i wtłacza w masę, którą się łatwo kieruje. Dlatego u Zamiatina wszyscy wyglądają tak samo, noszą te same junify.

Nie mogę zrozumieć, jak bogaci w ten bagaż kulturowy ludzie, dają dziś się tak łatwo rozgrywać tym samym mechanizmom, nabierają się na tą samą retorykę. Przecież owo „my” zamiast „ja” jest u nas przerabiane z żenującą wręcz bezczelnością. Przecież „biało-czerowona drużyna” grająca dla jedynej słusznej opcji zapewniającej powszechną szczęśliwość niczym nie różni się od zamiatinowskiej machiny, idealnie nakręconej. Przecież zachęta do zbierania paragonów i kapowania na rodaka, jak przypadkiem nie nabije na kasie fiskalnej wydruku xero za 7 gr i tym samym nie odprowadzi od tej kwoty należnego państwu podatku, nie różni się od szklanych domów (tu akurat w sensie dosłownym), w których nic nie da się ukryć, widać każdą zbrodnię przeciw „państwu jedynemu”. Przecież wydobywający się z „Wytwórni Muzycznej” wszędobylsko rozgrywany zamiatinowski marsz-hymn „państwa jedynego”, narzuca wręcz namacalnie skojarzenie już nawet nie karmienia, a przekarmiania nas wszędobylskim disco-polo lecącym z jedynej słusznej telewizji, stworzonej ku chwale „dobroczyńcy”.

Wybór tego gatunku nie jest przypadkowy. Tak jak Zamiatin używa przenośni wojskowego marszu, który służy podporządkowaniu i sformułowaniu jednego i zwartego szyku, tak pewna telewizja stawia na prostacki i co najważniejsze, niewymagający aktywności i zaangażowania gatunek muzyki, by stworzyć zwarty szereg gotowych trybów maszyny, do pracowania w jednej „biało-czerwonej drużynie”.

Bo wreszcie dochodzimy do sedna. To, co stanowi najgorsze zło u Zamiatina, które może zachwiać porządkiem, w którym wolność jako przyczyna zbrodni i smutku nie istnieje, jest wyobraźnia. Ta jest niebezpieczną bronią w rękach obywateli.

Wyobraźnia uruchamia proces myślowy, a ten może uruchomić lawinę pytań, ale przede wszystkim wyjść poza wyznaczone krańce jedynej słusznej linii partii. Bo wyobraźnia przekracza granice, szuka poza tym co naturalne i zastałe, a szuka, to może i znajdzie. I nie bez przyczyny wciąż pojawia się ta sama retoryka atakująca pozorną zdradę i podważająca przynależność narodową u wszystkich tych, w których skład „drużyny biało-czerwonej” się nie podoba lub choćby budzi wątpliwość. Tak, jak u Zamiatina, kiedy sprawiedliwość dosięga „Zdrajcy”, a gazeta państwowa na drugi dzień po wymierzeniu kary pisze notatkę, tak podobnie brzmiącą do tych, których słuchamy dziś w pewnej telewizji, stosującą tą samą nowomowę. To zadziwiające, tyle lat, tyle ostrzeżeń z dorobku kultury, tyle analiz mechanizmów manipulacji i zniewolenia przedstawili nam wielcy kultury, mało tego, przeżycie tylu lat pod jarzmem jedynej słusznej ideologii, a te same chwyty wciąż działają.

Więc obywatele są katowani tymi marszami z „Wytwórni Muzycznej”, by zapewnić „chleba i igrzysk”, by krzewić mało wymagające wzorce, rozrywkę łatwą i debilną, by pozbawić krytycznego myślenia, by pozbawić wyobraźni, by stworzyć dobrze nakręcony „mechanizm państwa jedynego”, czyli „biało-czerwonej drużyny”, której zawodnicy, podobnie jak u Zamiatina cieszą się powszechną szczęśliwością, bo wykastrowani z wyobraźni, przyjmują coraz to „mądrzejsze” programy socjalne uszczęśliwiające nas tak bardzo, że zachód zazdrości dobrobytu, bo pozbawieni analitycznego spojrzenia nie zadadzą pytania, skąd się na to bierze, kto tak naprawdę za to płaci i dlaczego produkty wciąż drożeją.

Zamiatin daje nam wykładnię tego, jak działa ustrój totalitarny, jakimi mechanizmami buduje się autorytarne społeczeństwo, jak wmówienie człowiekowi, że wolność jest zagrożeniem, bo prowadzi do smutku i zbrodni, jest niebezpieczne. Jego pomysły i obserwacje są dobre i trafne, niestety jednak w porównaniu ze swoimi uczniami, warstwa fabularna i sposób pisania są mojej ocenie nieco słabsze i chyba dlatego pisarz nie jest tak znany.

I może następnym razem zastanowimy się dwa razy, czy rzeczywiście w imię „bezpieczeństwa” warto godzić się na wisząca co 10 metrów kamerę monitoringu miejskiego, bo jak rzekł kiedyś bodaj Churchill „ktoś, kto w imię bezpieczeństwa samowolnie rezygnuje z wolności, nie zasługuje ani na wolność, ani na bezpieczeństwo”.

Huxley, Orwell, Bradbury rzeczywiście nie byli ojcami antyutopii. Pierwszy był w istocie Zamiatin, ale po lekturze tej książki w pełni rozumiem, dlaczego to pozostali wymienieni skradli splendor. Książka Zamiatina jest dobra, ale nie wybitna. W tym przypadku sprawdza się powiedzenie „uczeń przerósł mistrza”.

Gombrowicz kiedyś powiedział, że to, co najgorsze w komunizmie,...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Zanim w Roku 1984 stał się Nowy Wspaniały Świat, zanim w 451 stopniach Fahrenheita spalono Opowieść podręcznej, zanim w Odwróconym Świecie pojawił się Przedrzeźniacz, byliśmy My.
Już za sam ten fakt należy się wysoka ocena.
Patrząc na to w jakich czasach książka powstawała, świat przedstawiony jest bardzo oryginalny. Moim zdaniem najlepsze w nim są nie zdobycze techniki (choć też są interesujące np. aero - helikoptery ogólnego dostępu, kontrola pogody, loty w kosmos itd.), ale system w jakim żyje społeczeństwo i to, że jest on, być może trochę pokrętną logiką, ale jednak logicznie uzasadniony dążeniem do szczęśliwości. Główny bohater snuje rozważania o konieczności istnienia takiego reżimu w celu osiągnięcia ładu, porządku, dobra i szczęścia i czasem trudno się z tym wywodem nie zgodzić tak na poziomie rozumu, choć przecież głęboko w sercu wiemy, że jest w tym coś nieprawidłowego. Całe szczęście my ciągle jeszcze przedkładamy wolność nad bezpieczeństwo. W "Nowym Wspaniałym Świecie" też pojawiło się coś podobnego, bo można było odczuć, że mimo wszystko ten system coś daje społeczeństwu, które czuje niepełne, ale wciąż jakieś szczęście dzięki niemu. Tutaj jednak większy nacisk jest na logiczne uzasadnienie jedynej właściwej drogi prowadzącej do niego, a ludzie może nie tyle są zadowoleni (choć w jakiś sposób może też), ale głównie nie umieją już funkcjonować bez reżimu. Myśl, że system się załamie wywołuje u nich strach i utratę poczucia bezpieczeństwa. Niestety, może krzywdząco, ale bardzo kojarzy mi się to z rosyjskim społeczeństwem.
Drugim mocnym punktem powieści są oryginalni bohaterowie, którzy wzbudzają mocno mieszane uczucia. Bardzo mi się to podoba, bo rzadko kiedy autorzy tak piszą głównych bohaterów i większość pobocznych, że trudno ich polubić. Ja w zasadzie polubiłam tylko O (chociaż też nie bez zastrzeżeń), za to że potrafiła pokochać w takim świecie i z miłości zdobyła się na duże niesamolubne poświęcenie. Może i była głupiutka, ale dzięki tej naiwności nie ocenia jej się tak ostro. Jakoś tak wzbudza we mnie sympatię i jednocześnie żal. Do gustu przypadł mi jeszcze doktor - dobry, rozumiejący. Do agenta S i pani Ю (ciekawe połączenie postaci I i O - naprowadził mnie na to tłumacz) już mam mieszane uczucia. Podobnie mam z I-330, choć tutaj bardziej przychylam się do opcji, że nie lubię jej charakteru, ale podziwiam pracę, odwagę i poświęcenie. Patrząc jednak z perspektywy głównego bohatera, to ta postać mnie irytowała. I-330 bawiła się Deltą. Było w niej coś fałszywego i nie ufałam jej. Miałam wrażenie, że wszystkich mami i wykorzystuje za pomocą swojego czaru, rozkochania w sobie i żądzy. Z drugiej strony może tak trzeba było w tym świecie, żeby osiągnąć cel? Z innej zaś nie podobają mi się ludzie, którzy wyznają zasadę, że cel uświęca środki. Tym bardziej, że w tym przypadku ludzie powinni podążyć za ideą, a nie za, nie przymierzając, dupą. Jeśli nowy porządek byłby zbudowany na zgniłych fundamentach, to czy faktycznie byłby lepszy od reżimu? Płyną z tego trochę pesymistyczne wnioski o rewolucji, podobne do tych, które można wysnuć z "Folwarku zwierzęcego". Chociaż teraz znowu tak sobie myślę, że skoro w społeczeństwie zanikło większość wyższych uczuć i silniejszych emocji, to seks był jedną z niewielu dróg na odczucie czegoś mocniejszego i prawdziwego i jednym z niewielu sposobów na obudzenie tych lunatyków? Eh...
Główny bohater też jest ciekawym przypadkiem. Nic od niego nie zależy, nie jest inicjatorem wydarzeń, czasem jego aktywność kończy się na powstrzymaniu się od działania - po prostu płynie z prądem. W takiej powieści powinien szybko przejść do opozycji, tutaj jednak miota się i to chyba bardziej podświadomie niż ze świadomością, nie umie zmienić sposobu myślenia i tak naprawdę to do końca żyje systemem i w niego wierzy. Czasem się mu opiera, postępuje wbrew niemu i jest lojalny I, ale generalnie jego rozważania zwykle dążą do tego, że nie da się osiągnąć szczęścia poza systemem, który nie tylko jest dobry i uzasadniony ale wręcz konieczny. Co więcej, mając już styczność z ruchem oporu i będąc zakochanym w I, dalej głosuje na Dobroczyńcę - po prostu nie wyobraża sobie innego świata, innej decyzji, innego przebiegu głosowania. Tak jak inni odczuwa strach, że reżim upadnie i wdzięczność, gdy ta groźba zostaje zażegnana. Mam względem Δ-503 ambiwalentne odczucia, ale na pewno lubię go bardziej niż I-330. Doceniam ten ciekawy zabieg z pewną antypatycznością bohaterów.
Pierwsze strony zachwyciły mnie matematycznymi i fizycznymi wstawkami. Podobało mi się to, nie przeszkadzało w czytaniu i sprawiało, że lektura wyróżniała się na tle innych. Niestety później było tego mniej, za to pojawiło się więcej niedopowiedzeń, co też mi się do pewnego stopnia podobało - konkretnie do momentów, kiedy te aluzje i równoważniki zdań zaczynały przybierać formę zbyt wielkiego bełkotu, który już było mi ciężko zrozumieć. Jest to dla mnie jedyna wada powieści, ale dość istotna, bo mocno przeszkadzająca w czytaniu. Na szczęście nie było tych fragmentów zbyt wiele i przez większość czasu śledziłam fabułę z zaciekawieniem.
Polecam fanom antyutopii.
Kim są oni? Kim jesteśmy My?

Zanim w Roku 1984 stał się Nowy Wspaniały Świat, zanim w 451 stopniach Fahrenheita spalono Opowieść podręcznej, zanim w Odwróconym Świecie pojawił się Przedrzeźniacz, byliśmy My.
Już za sam ten fakt należy się wysoka ocena.
Patrząc na to w jakich czasach książka powstawała, świat przedstawiony jest bardzo oryginalny. Moim zdaniem najlepsze w nim są nie zdobycze techniki...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

"My",to dość znana książka,zwłaszcza miłośnikom literatury rosyjskiej.
Kupiłem, więc czytam -20 stron:(nic),spoko,rozkręci się,50 stron:(dopiero 50...),100 stron:(nie kuś kusicielu;zawsze czytam do końca,to tylko jeszcze 80 stron),150 stron:(ona nie ma końca),180 i ostatnia strona(YES,YES,YES-koniec).

"My",to dość znana książka,zwłaszcza miłośnikom literatury rosyjskiej.
Kupiłem, więc czytam -20 stron:(nic),spoko,rozkręci się,50 stron:(dopiero 50...),100 stron:(nie kuś kusicielu;zawsze czytam do końca,to tylko jeszcze 80 stron),150 stron:(ona nie ma końca),180 i ostatnia strona(YES,YES,YES-koniec).

Pokaż mimo to

Książka przeczytana ponownie po kilku latach. Ukazuje bardzo ciekawą a jednocześnie przerażającą koncepcję świata i człowieka. Antyutopia, która stała się natchnieniem dla wielu innych tego typu dzieł. Zdecydowanie warto przeczytać.

Książka przeczytana ponownie po kilku latach. Ukazuje bardzo ciekawą a jednocześnie przerażającą koncepcję świata i człowieka. Antyutopia, która stała się natchnieniem dla wielu innych tego typu dzieł. Zdecydowanie warto przeczytać.

Pokaż mimo to

Ciekawa książka, która nie tylko przeprowadza czytelnika przez fabułę antyutopii swoja treścią, ale także stylem pisania. Główny bohater, będący pod co raz większym wpływem okropnej choroby zwanej "duszą" oraz "wyobraźnią", zmienia się co widać nawet po stylu pisania. Pomimo, iż dziennik nie wyruszył w podróż Integralem, dotarł do Innych, a co za tym idzie spełnił swą powinność. Polecam czytać najpierw tę książkę, a dopiero potem sięgać po "1984" czy "Nowy wspaniały świat" - wtedy "My" będzie miała większy wydźwięk.

Ciekawa książka, która nie tylko przeprowadza czytelnika przez fabułę antyutopii swoja treścią, ale także stylem pisania. Główny bohater, będący pod co raz większym wpływem okropnej choroby zwanej "duszą" oraz "wyobraźnią", zmienia się co widać nawet po stylu pisania. Pomimo, iż dziennik nie wyruszył w podróż Integralem, dotarł do Innych, a co za tym idzie spełnił swą...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

historyczny obowiązek , ale bardzo przyjemny

historyczny obowiązek , ale bardzo przyjemny

Pokaż mimo to