Najciekawszą grupą refleksji zawartych w „Coraz bliżej albo coraz mniej” jest ta związana z mediami. Józefa Hennelowa przez ponad sześćdziesiąt lat związana była zawodowo z „Tygodnikiem Powszechnym” i przelała ogrom doświadczeń – ogrom, a wciąż ułamek – w te wspomnienia. Jej wrażliwość oraz delikatność sprawiają, że krytyczne komentarze dotyczące tego, jak w prasie, telewizji oraz Internecie ginie dyskusja i zwycięża zapalczywość są bardzo wyważone, ale zawsze celne. Zwykle swoje opinie odnosi do nauki Kościoła, co nie może dziwić, kiedy wziąć pod uwagę jej życiorys, i w tym przypadku zdecydowanie podnosi to ich wartość: autorka nie brnie w konflikt światopoglądowy czy głębokie rozważania, lecz wymaga od dziennikarzy, reporterów i ludzi mediów przede wszystkim najzwyklejszej przyzwoitości, a także rzetelności. Siłą rzeczy odnosi się w tych fragmentach do polityki, ale i tutaj nie ma do nikogo pretensji o to skąd przychodzi – zawsze krytykuje tylko i wyłącznie postępowanie.

Drugą grupą myśli w zbiorze, niemal równie interesującą, są te dotyczące zbliżającej się śmierci, a także życia w podeszłym wieku. Na temat tej pierwszej setki poetów i pisarzy już się wypowiadały, ale egzystencja starszej osoby – i to pokazana z jej perspektywy – wciąż pozostaje gruntem nie do końca wyeksploatowanym. Hennelowa skupia się na dwóch aspektach starości: pamięci i samotności. Ta pierwsza okazuje się jedną z niewielu podniet, ale i siedliskiem niebezpieczeństw, a to za sprawą swej ulotności. Dziennikarka wspomina kilkukrotnie o strachu przed nieodwołalnym znikaniem pewnych wspomnień, ale jej niesamowita pogoda ducha – bo ciężko nie zauważyć, że w „Coraz bliżej albo coraz mniej” autorka wręcz emanuje swoją niezwykłą radością mimo goryczy niektórych fragmentów – sprawia, że nie troszczy się o siebie, a o przychodzących po niej. Boleje nad inżynierią dusz, w którą zamieniło się kreowanie tak zwanej pamięci historycznej (pięknie zdemaskowanej przez Javiera Cercasa w zeszłorocznym „Oszuście”) i martwi się, że młodzi nie będą w stanie odkopać prawdy spod kolejnych warstw kłamstw. I choć czasem może się w swoich lękach wydawać nieco zbyt nieufna (wielokrotnie przestrzega czytelnika przed...rekonstrukcją historyczną),to bez wątpienia stanowi ważny głos pokolenia, które znika szybciej niż można by podejrzewać.

Józefa Hennelowa bez wątpienia stanowi także jedno z najważniejszych nazwisk w dwudziestowiecznej działalności polskiego Kościoła, w związku z czym można by spodziewać się po „Coraz bliżej albo coraz mniej” dużo myśli związanych z jej religijnością (które mnie, jako osobę niewierzącą, szczególnie interesowały). Te jednak pojawiają się rzadko: dziennikarka bardzo często odnosi się przy wspomnieniach do katolicyzmu (ze szczególnym wskazaniem spuścizny Jana Pawła II),ale rzadko kiedy bierze się za bary z teologią. Czytelnicy spragnieni jej refleksji nad Kościołem (nie tylko wiarą, ale także – a może głównie– organizacją) muszą sięgać gdzie indziej: przede wszystkim do jej tekstów z „Tygodnika Powszechnego”. W „Coraz bliżej albo coraz mniej” autorka jest bardziej osobista, nieco bardziej intymna, zajmuje się też w większości zupełnie innymi tematami.

„Coraz bliżej albo coraz mniej” to zbiór bardzo wartościowych komentarzy do polskiej rzeczywistości, które pochodzą od człowieka wyjątkowego: osoby zasłużonej, pogodnej, a przy tym mogącej pochwalić się niezwykle bogatym życiorysem. Zwyczajnie nie możemy sobie pozwolić, żeby ignorować głos kogoś takiego jak Józefa Hennelowa.

Bartosz Szczyżański