Instytucja namiestnika Królestwa Polskiego była tworem dosyć
unikatowym w ustroju Cesarstwa Rosyjskiego, ponieważ występowała
jedynie, i to dosyć krótko, na Kaukazie. Wielkie Księstwo Finlandzkie
posiadało swojego generał-gubernatora, którą to instytucję ustanowiono w
Królestwie dopiero po śmierci ostatniego namiestnika, gen. Teodora
Berga.


W Królestwie Polskim było pięciu namiestników: gen. Józef Zajączek,
feldmarszałek Iwan Paskiewicz, ks. Michał Gorczakow, wielki książę
Konstanty i gen. Teodor Berg, a także cztery osoby pełniące obowiązki
namiestnika: dwa razy gen. Mikołaj Suchozanet, hr. Karol Lambert, gen.
Aleksander Luders i gen. Teodor Berg. Jak dotąd, nie było monografii
dot. tak podstawowej instytucji jak namiestnik. Nie jest to zbiór
biografii poszczególnych namiestników, ale analiza modeli namiestnictwa
obowiązujących w danym czasie w Królestwie.


Czy powołanie namiestnika Królestwa było konieczne, zważywszy, że królem
polskim był panujący aktualnie cesarz rosyjski? Konstytucja Królestwa
wyraźnie mówiła w art. 5, że król na wypadek swojej nieobecności
„mianuje namiestnika, który powinien mieszkać w Królestwie”. Można
stwierdzić więc, że namiestnik był alter ego
monarchy.  Z polskiego punktu widzenia ważne było samo istnienie
namiestnictwa, ponieważ świadczyło to o odrębności państwowej Królestwa.