dystopia sprzed ponad 110 lat.

Jedna z pierwszych powieści autora, jednak widać w niej większość jego późniejszych ulubionych wątków: monarchia to korupcja i bzdura, cywilizacja obezwładnia i zamienia w kukły, kościół katolicki odmóżdża. Nie wykształciły się jeszcze niektóre, np. uwielbienie zdrowej, mocnej, naturalnej, ludowej siły (tu dzicy są jeszcze bardziej głupkowaci niż przebojowi).

Egotyczny sztafaż był konieczny, bo za powieść o podobnej wymowie ale w hiszpańskich realiach owego czasu autor mógłby nawet pójść siedzieć (obraza króla, nawet 15 lat potem Unamuno dostał z tego paragrafu odsiadkę).

Znamienne, że w tym kolonialnym afrykańskim milieu to Francuzi są ci najgorsi. Natomiast w powieści nie pojawia się dobry Niemiec, widocznie jeszcze germanofilia autora nie doszła do głosu (w czasie WW1 był jednym z nielicznych intelektualistów hiszpańskich kibicujących państwom centralnym).

Oczywiście normalny człowiek nie jest w stanie tego przeczytać, jeśli nie musi. Ja musiałem. Tylko dla iberystów albo fanów dystopii.

dystopia sprzed ponad 110 lat.

Jedna z pierwszych powieści autora, jednak widać w niej większość jego późniejszych ulubionych wątków: monarchia to korupcja i bzdura, cywilizacja obezwładnia i zamienia w kukły, kościół katolicki odmóżdża. Nie wykształciły się jeszcze niektóre, np. uwielbienie zdrowej, mocnej, naturalnej, ludowej siły (tu dzicy są jeszcze bardziej głupkowaci...

Pisałem już o "niespodziankach: jakie przygotowywał "Czytelnik" w ramach serii "Nike". Ta książka Baroja, napisana w 1901 roku, została zaszczycona polskim wydaniem w 1962.
Pio Baroja y Ness (1872 -1956) hiszpański lekarz, którego praca lekarza szybko znudziła i został "piewcą baskijskości", wydając m. in. 22 – tomowy cykl "Pamiętniki człowieka czynu 1913-1935", szczęśliwie nieprzetłumaczony na język polski. Na LC ma trzy książki, a obecnie omawiana doczekała się nawet opinii. Jednej. Również w internecie niewiele znalazłem poza powtarzającą się informacją, że krytyk z niego wszystkiego i satyryk.
Już przedmowa mnie zmęczyła, bo nie dość, że nudna, to wydrukowana malutka czcionką. Tak więc przystąpiłem do lektury książki nieznanego pisarza w nie najlepszym nastroju, tym bardziej, że liczącej około 500 stron.
Poświęciłem się i doszedłem do połowy przysypiając po drodze często i przechodząc dwa kryzysy: pierwszy przy studiowaniu listy wynalazków bohatera książki - Paradoxa, notabene podanych bez jakichkolwiek wyjaśnień (s. 119):
„1. Szkło plastyczne; 2. Koło ratunkowe oparte na działaniu substancji chemicznych; 3. Torpeda, którą można kierować z brzegu: 4. Chleb regenerujący (glicero-ferro-glutyninowy); 5. Pulsometr Paradox; 6. Odwadniacz (najlepszy składnik do konserwacji skór); 7. Skrzynia regulująca fermentację chleba; 8. Ręka - wiosło i noga – wiosło (aparaty do pływania); 9. Antyplombaginit (ścieracz uniwersalny); 10. Kontratrament (idem, id.); 11Smoczek drzewny (aparat do odżywiania drzew metoda zastrzyku ze stężonego guano); 12. Pułapka na myszy „Speculum”; 13. Oziębiacz Xodarap (przyrząd do ochładzania mieszkań w lecie); 14. Melin0 – piroxilo – paradoksyt (środek wybuchowy); 15. Fotografia galwano – plastyczna (przyrząd pozwalający uzyskać fotografię wypukłą); 16. Sidła do łapania langusty.”.
Posiadaczy specyficznego poczucia humoru, których ten bełkot nie odstręcza od zamiaru lektury, zapraszam na wywód filozoficzny, który spowodował mój drugi kryzys. Kończy się on uczonym stwierdzeniem. że... (s. 162)
„....Kant jest Kantem, a Schopenhauer jego prorokiem..”.
Przypominam: Schopenhauer (1788 -1860) był zafascynowany teorią poznania Kanta (1724 – 1804),
Zwrócono mnie uwagę, że stawiam bardzo dużo pał, więc poprawiam się dając 3 gwiazdki, niewiele ryzykując, bo skoro książka nie stała się bestsellerem przez 115 lat, to już chyba większej kariery nie zrobi.

Pisałem już o "niespodziankach: jakie przygotowywał "Czytelnik" w ramach serii "Nike". Ta książka Baroja, napisana w 1901 roku, została zaszczycona polskim wydaniem w 1962.
Pio Baroja y Ness (1872 -1956) hiszpański lekarz, którego praca lekarza szybko znudziła i został "piewcą baskijskości", wydając m. in. 22 – tomowy cykl ...

Tom składa się w istocie z dwóch utworów. Pierwszy, "Przygody, wynalazki i mistyfikacje Sylwestra Paradoxa", śledzi historię życia głównego bohatera, począwszy od trudnego dzieciństwa, poprzez podróże po Hiszpanii i Francji w towarzystwie brytyjskiego sztukmistrza obdarzonego niewiarygodnym talentem oratorskim, aż po lata dojrzałe spędzone w Madrycie na krawędzi nędzy. Paradox, właściciel szlachetnego serca i nietuzinkowego umysłu, próbuje zarobić na utrzymanie swoimi wynalazkami oraz innymi dorywczymi zajęciami. Spotyka na swej drodze cały przekrój interesujących postaci, z których niejedna wykorzystuje jego prostolinijność. Powieść podlana jest ciepłym humorem - np. Paradox i jego przyjaciel wymyślają łódź podwodną, opracowują koncepcję, prototyp, wreszcie planują cykl produkcyjny, by w końcu przekonać się, iż łódź podwodna została już wynaleziona.
Ukoronowaniem tomu jest jednak jego druga część, "Paradox królem", podana w formie utworu scenicznego. Sylwester Paradox i jego przyjaciel, don Avelino, salwują się ucieczką przed wierzycielami do Walencji, gdzie jednak nie zabawiają długo, przystępując do szeroko zakrojonego projektu stworzenia państwa żydowskiego w Afryce. Niestety, wiozący ich statek rozbija się, a rozbitkowie trafiają do niewoli dzikiego plemienia na nieznanej wyspie, gdzie po ujściu początkowej groźbie zgładzenia i ugotowania, zyskują szansę naprawienia błędów cywilizacji zachodnich i stworzenia od podstaw idealnego ustroju społecznego. Więcej zdradzać nie będę, ale polecam wszystkim zapoznanie się z tą małą książeczką.

Tom składa się w istocie z dwóch utworów. Pierwszy, "Przygody, wynalazki i mistyfikacje Sylwestra Paradoxa", śledzi historię życia głównego bohatera, począwszy od trudnego dzieciństwa, poprzez podróże po Hiszpanii i Francji w towarzystwie brytyjskiego sztukmistrza obdarzonego niewiarygodnym talentem oratorskim, aż po lata dojrzałe spędzone w Madrycie na krawędzi nędzy....