Duch Gór. Zwany też Rzepiórem, Karkonoszem, a pogardliwie: Liczyrzepą, choć obecnie to określenie straciło swój pejoratywny wydźwięk. Niemcy zwą go Rübezahl, zaś Czesi: Krakonoš, Krkonoš, Rýbrcoul a nawet....Panem Janem. Trudno powiedzieć czy to Karkonosze, góry wzięły nazwę od niego czy też on: od gór. Jest jednak ich Władcą, kimś kogo Rzymianie zwykli nazywać genius loci, "duchem opiekuńczym", w tym wypadku: całych Karkonoszy. Nie jest więc bogiem a duchem, ale tu to nie ma znaczenia. O antropologicznych, mitoznawczych czy religioznawczych korzeniach Ducha Gór będzie przy okazji innej książki; jednak taki wstęp był konieczny bo nie każdy taką postać kojarzy. A "Księga Ducha Gór" jest właśnie o nim. To dziewięć opowieści spisanych przez Niemca: Carla Hauptmanna, mieszkańca Szklarskiej Poręby, filozofa, miłośnika Karkonoszy, przyjaciela Polaków. Dziewięć ilustrowanych opowieści o Władcy Karkonoszy, baśni raczej, ale nie dla dzieci, bliżej im do braci Grimm czy najbardziej ponurych baśni Andersena; choć Duch Gór nie jest zły, nie jest też dobry. jest poza tym co ludzkie, jest Naturą, jest Chaosem, raz jest okrutny niczym potężna śnieżyca na szczytach gór, innym razem łagodny niczym śpiew ptaka i pomocny dla mieszkańców miejscowości pod Śnieżką. Polecam, bo to bardzo klimatyczne opowieści. Najbardziej tym, którzy jak ja kochają Karkonosze, Śnieżkę, Karpacz i Szklarską Porębę.

Duch Gór. Zwany też Rzepiórem, Karkonoszem, a pogardliwie: Liczyrzepą, choć obecnie to określenie straciło swój pejoratywny wydźwięk. Niemcy zwą go Rübezahl, zaś Czesi: Krakonoš, Krkonoš, Rýbrcoul a nawet....Panem Janem. Trudno powiedzieć czy to Karkonosze, góry wzięły nazwę od niego czy też on: od gór. Jest jednak ich Władcą, kimś kogo Rzymianie zwykli nazywać genius loci,...

"Księga Ducha Gór", to zbiór 9 opowiadań o przygodach tego legendarnego władcy Sudetów. Miała być dla mnie okazją bliższego poznania wierzeń ludowych tego regionu. Spodziewałam się, że będą one bliższe baśniom. Niestety, mimo iż opowiadania do najdłuższych nie należą, są tak pogmatwane, że trudno się w nich połapać. Winne temu są rozbudowane opisy różnego rodzaju zjawisk, mających miejsce w górach, zanim doczyta się do końca opisu, nie ma się już pojęcia, co było na początku. Choć książka mnie rozczarowała, znalazłam w niej kilka ciekawych fragmentów, dla których warto było po nią sięgnąć.

"Księga Ducha Gór", to zbiór 9 opowiadań o przygodach tego legendarnego władcy Sudetów. Miała być dla mnie okazją bliższego poznania wierzeń ludowych tego regionu. Spodziewałam się, że będą one bliższe baśniom. Niestety, mimo iż opowiadania do najdłuższych nie należą, są tak pogmatwane, że trudno się w nich połapać. Winne temu są rozbudowane opisy różnego rodzaju zjawisk,...

Księga Ducha Gór w nowej szacie

Duch Gór, to postać nieoczywista, stojący jedną nogą w świecie rzeczywistym, a drugą, poza granicą pojmowania, może nawet w świecie umarłych, a może w świecie bogów. Twardy jak góral być powinien, rubaszny jak lud, którym władał, wielki jak Góry Ryfejskie* i groźny jak burza nad szczytami. Postać człowieka przybiera tylko czasami, bo i człowiekiem nie jest, ale powiedzieć, że jest uosobieniem przyrody, personifikacją natury, oznacza skłamać. Potrafi za dnia jasnego zrobić to, co śni się ludziom w najczarniejszą noc, w najgorszych koszmarach.
Dziewięć opowieści o Duchu Gór na pewno nie jest bajkami dla dzieci. Prędzej powinny stać obok powieści grozy Poe'go, Grabińskiego czy Lovecrafta, bo i Władcy Karkonoszy bliżej do demona niż poczciwego Skarbka.
Nikt tak dobrze nie poznał Rübezahla, jak Carl Hauptmann, i nikt go tak dobrze nie opisał. Może i nie dostał Carl Hauptmann Nagrody, jak jego brat, ale "Księga" stanowi kawał świetnej literatury, wciąż aktualnej po stu latach.
Przede mną leży trzecie, poprawione i uzupełnione wydanie - czyli, co się zmieniło?
"Przy okazji obecnego wydania w polskim tekście utworu poczynione zostały kolejne uzupełnienia i poprawki, których nigdy dość. (...) W stosunku do poprzednich edycji powiększona została znacznie liczba przypisów, które - mamy nadzieję -uczynią tekst bardziej zrozumiałym, szczególnie dla Czytelników z innych regionów kraju."[1]
Warto też wspomnieć, że i styl został wygładzony, aby polskiemu czytelnikowi łatwiej było czytać tekst opowieści.
----------------
* dawna nazwa Karkonoszy
[1] Hauptamnn Carl, „Księga Ducha Gór”, tłum. Mendyk Emil, Wiater Przemysław, wydanie trzecie poprawione, Wydawnictwo Ad Rem, Jelenia Góra 2015, s.7

Księga Ducha Gór w nowej szacie

Duch Gór, to postać nieoczywista, stojący jedną nogą w świecie rzeczywistym, a drugą, poza granicą pojmowania, może nawet w świecie umarłych, a może w świecie bogów. Twardy jak góral być powinien, rubaszny jak lud, którym władał, wielki jak Góry Ryfejskie* i groźny jak burza nad szczytami. Postać człowieka przybiera tylko czasami, bo i...

Nieodgadnione tajemnice Ducha Gór


Pięknie wydany przez wydawnictwo Ad Rem w 2008 roku tomik jest częścią cyklu opowieści i legend o Duchu Gór.

Księga zawiera dziewięć opowieści o nieobliczalnym i złośliwym z jednej strony, a dobrym i łagodnym - z drugiej Władcy Karkonoszy. Kapryśny jak pogoda w górach, czyni psoty rodem z podań ludowych, co autor jeszcze podkreśla, ubarwiając język karkonoską gwarą. Jednakowoż nie ma w Duchu Gór nic ludzkiego, jest nieuchwytny jak wiatr i nieprzewidywalny jak siły przyrody.

W pierwszej z opowieści, zatytułowanej „Właściwie rzecz cała jest nieodgadnioną tajemnicą”, autor tak go charakteryzuje:

„Zuchwalszy od wszystkich figlarzy i koniokradów świata. Nikczemny wydrwigrosz i nieokrzesany parobek. Ale też najzręczniejszy z muzykantów, który zwykł grać na skalnych rumowiskach i wśród sękatych gałęzi kosodrzewiny.
A zwie się po prostu Duch Gór. Bez jakichkolwiek dodatkowych określeń. (…) Duch Gór jest jedyny w swoim rodzaju i wciąż ten sam przez wieki. Nie potrzebuje odróżniać się od innych, bo przecież i tak w całym świecie nie ma jemu podobnych…”[1].

Poszczególne historie opowiadają o figlach i psotach, ale także pomocy, jakiej Duch Gór udzielał strapionym ludziom. Tak oto charakteryzują legendy tłumacze, Emil Mendyk i Przemysław Wiater:

„Hauptmannowskie opowieści nie są (…) jedynie zbiorem baśni do szybkiego przeczytania, ale utrzymanym w porządku zmieniających się pór roku przejściem od (ponownych) narodzin do (pozornej) śmierci”[2].

Duch Gór istnieje od chwili powstania Karkonoszy i włada nimi niezależnie od tego, jakim językiem mówią zamieszkujący go ludzie. Tym samym legendy i opowieści o nim są nasze. Nasze, czyli karkonoskie - niemieckie, czeskie i polskie. A skoro nasze, to warto je poznać, do czego gorąco zachęcam.
---
[1] Carl Hauptamnn, „Księga Ducha Gór”, przeł. Emil Mendyk, Przemysław Wiater, wyd. Ad Rem, Jelenia Góra 2008, s. 7.
[2] Tamże, s. 5.

Nieodgadnione tajemnice Ducha Gór


Pięknie wydany przez wydawnictwo Ad Rem w 2008 roku tomik jest częścią cyklu opowieści i legend o Duchu Gór.

Księga zawiera dziewięć opowieści o nieobliczalnym i złośliwym z jednej strony, a dobrym i łagodnym - z drugiej Władcy Karkonoszy. Kapryśny jak pogoda w górach, czyni psoty rodem z podań ludowych, co autor jeszcze podkreśla,...

Rewelacja, taki bajki dla dorosłych. Plus sudecki klimat. Coś pięknego!

Rewelacja, taki bajki dla dorosłych. Plus sudecki klimat. Coś pięknego!

Przepiękne poetyckie opisy karkonoskiej przyrody w połączeniu z folklorem i opowieściami o słynnym Rzepiórze tworzą niepowtarzalny klimat. :)

Przepiękne poetyckie opisy karkonoskiej przyrody w połączeniu z folklorem i opowieściami o słynnym Rzepiórze tworzą niepowtarzalny klimat. :)