Książka rozkładająca na czynniki pierwsze cykl koniunkturalny oraz Wielki Kryzys w Ameryce zaczynając od boomu w roku 1921 kończąc na jej tragicznych skutkach w latach 1929-1933. Chociaż znajdą się bardziej dokładne książki opisujące austriacki cykl koniunkturalny, jednak w tym wydaniu dostajemy dodatkowo pokazanie teorii w oparciu praktycznym na tytułowym kryzysie w USA.

Książka pokazuje historię, gdzie mamy bogatą porcję przygotowanych dań interwencjonizmu i socjalizmu przez rządowego kucharza i zaserwowanych dzięki jego bankierskim kelnerom. Obywatele musieli zjeść te potrawy a niestrawności w postaci kryzysu kazano zaleczyć ponownie tym samym daniem z dodatkiem deseru w postaci zwiększonych podatków. Jednak dzięki dedukcji, jaka jest przyczyna tychże niestrawności, obywatele starali się odsunąć ręką kolejne porcje zakalców zwiększonej podaży pieniądza, objawiającym się zmniejszeniem zaufania do bankierskich kelnerów służących rządowemu kucharzowi. Wywołało to w jego oczach wrogą deflację. Mimo ciągłego serwowania dań i wmawiania czy też grożenia, że trzeba to zjeść bo się przecież zmarnuje, ludzie starali się na swój sposób to strawić, wyciągając m.in. swoje pieniądze z kont bankowych.

Wróćmy jednak do meritum. Rothbard przedstawia bezlitośnie liczby i odnośniki do wielu innych pozycji dla wszystkich niedowiarków. Książka odkrywa przed nami jak dużo czynników wpływało na przebieg boomu a szczególnie następującego po nim kryzysu. Hoover pokazuje nam błogi socjalizm i interwencjonizm w postaci coraz większych regulacji. Następnie walczy ze skutkami regulacji i wprowadza ich coraz więcej. Wynikiem tego wszystkiego jest zwiększająca się w zatrważającym tempie ilość urzędów, aby wszystko utrzymać w ryzach. Biurokraci dzięki temu otrzymali płace za nieproduktywną pracę. Szkoda, że kosztem produktywnej pracy innych ludzi w kraju. Ustawodawstwo działało już od jakiegoś czasu przychylnie dla banków podczas kadencji poprzednich prezydentów. Nie bez przyczyny było ono kontynuowane również podczas władzy Hoovera. Banki mogły kreować w różny sposób razem z bankiem centralny coraz więcej pieniądza.

Po pewnym czasie zagłębiania się w przestępczym świecie rzadów nie tylko w USA ale i Europy mamy okazję ujrzeć co prowadzi za sobą socjalizm i interwencjonizm. Pojawiają się jak grzyby po deszczu coraz to radykalniejsze pomysły kontroli biznesu. Ukazuje się wreszcie nam plan Swope'a który zakłada przymusową kartelizację całego biznesu w Ameryce - zwaną faszyzmem gospodarczym. Jednak tym razem szczęśliwie nie został przyjęty. Pod koniec mamy okazję dowiedzieć się co nieco o wprowadzonych wakacjach bankowych gdzie banki mogły odmawiać przez kilka dni wypłacania depozytów swoim klientom. Na dodatek już na początku prezydentury Roosevelta zostały zamknięte wszystkie banki na okres tygodnia. Nie trudno doszukać się klimatu współczesnych działań Unii Europejskiej na Cyprze. Więc zamiast zastosować się do zasady leseferyzmu (laissez-faire) amerykanie otrzymają destrukcyjny interwencjonizm postępujący niczym huragan przez cały teren państwa.

---

Przejdę do krótkiego zarysu książki. Na początku zostaje omówiony cykl koniunkturalny według austriackiej szkoły ekonomii. Następnie Rothbard przytacza błędne interpretacje dotyczące omawianej teorii cyklu, jakie stawiają niektóre opozycje szkoły ekonomii i je odpiera, wyjaśniając dokładniej na czym polega problem. Kolejny rozdział skupia się na słynnych różnicach zdań między austriakami a keynesistami. Zostaje ukazany błędny tok myślenia Keynesa i jego uczniów na temat cykli. Zbytnie uproszczenie sprawy powoduje niesprawdzalność ich teorii. Dochodzi nawet do przedstawienia niektórych elementów, za które nawet keynesiści nie potrafią się zabrać. Aby pokazać prawdziwość założeń austriaków kolejne rozdziały już są bezpośrednio o sytuacji panującej w USA i poniekąd Europie w latach boomu i kryzysu. Tutaj już zaczyna się ukazywanie interwencjonistyczno-socjalistycznych eksperymentów.

W podrozdziale - Pomoc dla Wielkiej Brytanii, można dowiedzieć się naprawdę ciekawych rzeczy jakie było stanowisko Anglików w czasie omawianego okresu. Ten i inne fragmenty przedstawiają prawdziwą i mało znaną sytuację. Ludzie nie mając pojęcia, co tak naprawdę działo się za ich plecami byli często okłamywani. Wierzyli w dobre intencje wybranych przez siebie rządzących. Tajne spotkania, umowy między politykami a nawet narodami, aby jak najlepiej zorganizować działalność przestępczą rządu. Wspieranie się banków a raczej ich prezesów, tworzenie dużej ilości różnej maści urzędów, które miały za zadanie kontrolowanie pewnych dziedzin gospodarczych. Pomaganie jednym oznaczało szkodzenie innym grupom ludzi. W jaki sposób mają głosować w wyborach skoro tyle rzeczy przed nimi zatajono. Dodatkowo wmawiane przez lata socjalistyczne pomysły ekonomistów stały się mantrą obywateli, że są jedyną najlepszą rzeczą zaoferowaną przez rząd. Po przeczytaniu książki, która ukazuje przedstawione problemy, można utwierdzać w przekonaniu, jakim zgubnym ustrojem okazuje się demokracja - oddanie władzy w ręce rządu, który wybrany został przez większą liczbę ludzi. Mniejszość musi pogodzić się z sytuacją, jaką narzuciła większość. A jak można wyczytać z omawianej książki, poglądy znacznej większości ludzi są kreowane przez demagogów i lobbystów.

Zaskakujące okazuje się również stanowisko przedstawicieli największych firm. Dużo takich przedsiębiorców popierało socjalistyczne pomysły, które nieraz kierowały się zasadą "solidarności". Przykładem niech będzie kuriozalne wymuszenie na firmach utrzymanie stawki płac pracownikom w czasie kryzysu na niezmienionym poziomie. Co powodowało takie postawy? Zostali zmuszeni przez różne zapewnienia i groźby ze strony rządu, oraz wierzyli w to, co mówili najznamienitsi "postępowi" ekonomiści. Poniekąd sprawdza się tutaj powiedzenie: Powtarzaj kłamstwo w koło, aż uwierzą, że jest to prawda. Jednakże jak to Hayek zauważył najczęściej tacy ekonomiści (czyt. socjaliści), są przekonani co do swojej słuszności sprawy. Nie muszą wcale mieć złych zamiarów.

Podsumowując, autor przedstawia w książce jak wiele potrafi być zmiennych, które mogą wpłynąć na gospodarkę. Oczywiście najwięcej opisu znajdziemy interwencjonizmu i socjalizmu. Powiem nawet, że momentami miałem wrażenie jakbym czytał o gospodarce ZSRR a nie Ameryki. Może się wydawać, że Rothbard za daleko zagłębia się w dane statystyczne, jednak według mnie jest to ważny element książki. Oczywiście pozycję można zaliczyć tym mniej i bardziej obytym w ekonomii. Jednak w zależności od posiadanej wiedzy można wyciągnąć z niej mniej lub więcej wniosków. Aby łatwiej i lepiej zrozumieć mechanizmy najlepiej jest znać podstawy ekonomii wolnorynkowej. Bez tego niektórzy mogą podczas czytania częściej wracać się do poprzednich stron czy sformułowań. Po przeczytaniu tej pozycji, spojrzałem na aktualne działania prezydenta w USA. Czyżby deja vu? Organizacja robót publicznych dla bezrobotnych, podwyższanie podatków, przeznaczenie ogromnej puli pieniędzy na ratowanie ludzi przed utratą domów, manipulacja przy ustawie o bankructwie... I historia znowu malowana jakby przez kalkę papieru. Trudno jest opisać wszystko, to trzeba po prostu przeczytać.

Wszystkim zainteresowanym polecam książkę Rothbarda, gdyż jest do ściągnięcia za darmo ze strony wydawcy www.mises.pl w formie pdf, epub i mobi.

Książka rozkładająca na czynniki pierwsze cykl koniunkturalny oraz Wielki Kryzys w Ameryce zaczynając od boomu w roku 1921 kończąc na jej tragicznych skutkach w latach 1929-1933. Chociaż znajdą się bardziej dokładne książki opisujące austriacki cykl koniunkturalny, jednak w tym wydaniu dostajemy dodatkowo pokazanie teorii w oparciu praktycznym na tytułowym kryzysie w USA....