Nie liczcie na „Dawno, dawno temu…”, albo „W pewnym miasteczku żył sobie…”. Spisane baśnie Saamów przeważnie rozpoczynają się od opisu realiów przyrody, topograficznej i toponimicznej silva rerum. Bywa, że zostajemy wrzuceni in medias res – w środek akcji – np. tuż po kłótni dwóch czarodziejów (Kattula i Nakkula), to znów zdarzenia znajdują nas na środku jeziora, podczas połowu dorsza (Rękawica na morskim brzegu).

Nawet jeśli opowiadanie balansuje przy gatunkowej krawędzi, zwracając się w kierunku horroru – mamy tu wciąż do czynienia ze slow cinema. Często, choć starcie z pozaziemskimi mocami jest pojedynkiem na wyniszczenie, gwałtowne wybryki czarnych mocy są przerywane długimi okresami kontemplacji (Upiory leśne). Zorza polarna, która płonie nad wierzchołkami tunturi, trzeszcząc i sycząc, jest jednocześnie monotonnym, hipnotycznym mirażem. Mgły spływają po garbach wzgórz obłapiając lepkimi ramionami chlupoczące fale jezior. W końcu rytm życia na dalekiej północy toczy się nieśpiesznie – pięć miesięcy zimy, cztery lata i szczątkowe okresy pośrednie.

W starciu z mającym nieść oświecenie chrześcijaństwem moce czarnoksięskie są nie do pokonania, czy to bezpośrednio czy też pośrednio, infekując jednocześnie i transponując swą esencję w żyły kościoła. Stąd wywodzą się np. wstający z grobu księża, którzy jedynie dzięki sztuce magicznej mogą zaznać spokoju (Stary pastor z Kierua). Wezwania o pomoc do Boga czy modlitwy często przechodzą w radosny joik (głupio przetłumaczony jako „jodłowanie”) o urokach skalistych tunturi. Eksklamacje imienia Bożego mają w sobie też coś z pierwotnego zaklinania rzeczywistości. Wracając do kwestii moralnych – Lapończycy poprzez baśnie doradzają umiar, w tym umiar „rozumowy”. Zalecają by nie igrać ze światem, którego się nie rozumie i nie wierzyć w zbyt łatwe osiągnięcie szczęścia. Nie pragnąć gwałtownych zmian. Być gotowym na to, że będzie jak jest i że śmierć przyjdzie nieubłaganie. Wszystkie te smutne, czy też złe zakończenia mają na celu doprowadzenie do pogodzenia się ze światem. Stąd bywa, że i dobrzy bohaterowie cierpią bez swej winy. Taki wizerunek, w rzeczy samej, oddaje okrucieństwo życia na przepastnych i podmokłych terenach oszronionego piekła czy pośród lodowatych fal oceanów. Zdarza się jednak, że wytrwałość, dobroć i zrozumienie dla świata istot magicznych przynoszą pozytywne skutki – bohaterowie przede wszystkim unikają śmierci (jak w historii Panny wodnej z Oceanu Lodowatego) – wtedy to życie właśnie okazuje się najwyższą wartością.

Więcej tradycyjnie na:

http://librumlegens.wordpress.com/2014/11/17/samuli-paulaharju-nocne-cienie-tunturi/

Nie liczcie na „Dawno, dawno temu…”, albo „W pewnym miasteczku żył sobie…”. Spisane baśnie Saamów przeważnie rozpoczynają się od opisu realiów przyrody, topograficznej i toponimicznej silva rerum. Bywa, że zostajemy wrzuceni in medias res – w środek akcji – np. tuż po kłótni dwóch czarodziejów (Kattula i Nakkula), to znów zdarzenia znajdują nas na środku jeziora, podczas...