Po kilku latach po raz drugi sięgnąłem po tę biografię, żeby odświeżyć sobie nieco tematykę początków Polski. G. Labuda przez kilkadziesiąt lat zajmował się intensywnie pierwszym państwem piastowskim, "Mieszko I" jest więc w pewnym stopniu podsumowaniem jego badań nad tym okresem w dziejach. W pierwszym zdaniu określiłem tę książkę mianem biografii, ale tak naprawdę baza źródłowa uniemożliwia zajęcie się dokładnie samą osobą pierwszego historycznego władcy Polski. Labuda w dużej mierze stara się jedynie naświetlić te momenty z życia Mieszka I, co do których rzeczywiście można coś pewnego powiedzieć. A może inaczej: coś powiedzieć, bo z tą pewnością lepiej nie ryzykować...

Autor książki wychodzi w niej od przedstawienia sytuacji geograficzno-politycznej w naszej części Europy w wieku X, a następnie omawia problem pierwszej historycznej wzmianki o Mieszku, tj. o jego działaniach w roku 963. Potem - jak już wspomniałem - pojawiają się punktowe odniesienia do małżeństwa z Dobrawą, do chrztu, do bitwy pod Cedynią, konfliktu z Niemcami, zerwania sojuszu z Czechami, wreszcie tajemniczego dokumentu "Dagome iudex". Dwa ostatnie rozdziały stanowią podsumowanie i dotyczą kultury okresu rządów Mieszka oraz trwania jego dzieła w kolejnych wiekach.

Mimo iż w swojej książce Labuda odwołuje się do trwającej już wiele dziesięcioleci naukowej dyskusji (wspomnieć tu można zwłaszcza o nieraz ideologicznie zniekształconej dyskusji polsko-niemieckiej), to erudycyjność bynajmniej narracji nie przytłacza. Polemika Autora z innymi historykami prowadzona jest rzeczowo i zrozumiale, tak że czytelnik nie gubi się w gąszczu nazwisk i koncepcji. Warto zaznaczyć, że częste są w tej monografii odwołania do źródeł archeologicznych, a także argumentów językoznawczych, które odgrywają ważną rolę w badaniach nad początkami państwa polskiego.

Obok samej osoby Mieszka I dużą rolę w pracy odgrywa historia Kościoła w Polsce, a także historia stosunków między Polską a jej sąsiadami na wszystkich właściwie (może poza pruską) granicach. Opinie Autora są wyważone, nie idą w kierunku rozwiązań, rzekłbym, ekstremalnych. Poza tym musi budzić duże zaufanie bardzo obszerny esej bibliograficzny (chyba takim terminem należy określić tę część pracy, którą określono tylko mianem "wskazówek" bibliograficznych). Dobrze zestawić książkę Labudy z monografią pióra J. Strzelczyka. Szczególnie to może ważne w roku całkiem okrągłej rocznicy najważniejszego na dobrą sprawę wydarzenia, jakie z osobą Mieszka I jest związane.

Tomasz Babnis

Po kilku latach po raz drugi sięgnąłem po tę biografię, żeby odświeżyć sobie nieco tematykę początków Polski. G. Labuda przez kilkadziesiąt lat zajmował się intensywnie pierwszym państwem piastowskim, "Mieszko I" jest więc w pewnym stopniu podsumowaniem jego badań nad tym okresem w dziejach. W pierwszym zdaniu określiłem tę książkę mianem biografii, ale tak naprawdę baza...