Ta powieść jest jak świeżutka, pochodząca z gutowskiej cukierni Hryciów jagodzianka w kształcie mumii. Smakowicie pulchniutka intryguje ona swym wyglądem zewnętrznym. Ale cała pełnia smaku znajduje się wewnątrz. Wyraziste nadzienie, odkrywanie tajemnic kolejnych kęsów i doskonałe współgranie proporcjonalnie dobranych składników sprawia, że chce się w nią z apetytem wgryźć. A potem delektować się przyjemnością, aż po ostatni okruszek.

Przeplatające się tutaj dwa plany i czasy akcji początkowo mogą wprowadzić zamęt w głowie czytelnika. Na szczęście autorka zapobiegawczo na końcu książki umieściła indeksy nazwisk i dat oraz rozbudowane drzewa genealogiczne, dzięki którym wszelkie występujące koligacje międzyludzkie są usystematyzowane. Współczesne losy Igi i jej najbliższych z 1995 roku są tylko tłem dla wydarzeń sprzed przeszło stu lat. Ten tom trylogii Gutowskiej-Adamczyk skupia się wokół tytułowych Zajezierskich – rodu szlacheckiego żyjącego w XIX wieku na prowincji w zaborze rosyjskim oraz domniemanych protoplastów Hryciów. Okolice ówczesnego Gutowa (m. in. majątki: Cieciórka, Długołąka, Skudły) obfitują w cały wachlarz interesujących bohaterów, którzy przekrojowo reprezentują obraz XIX-wiecznego społeczeństwa polskiego.

Autorka skupia się głównie na obyczajowości i mentalności ludności na różnych szczeblach drabiny społecznej. Nadal jest to środowisko wierzące w zabobony i czarownice (babki, znachorki, zielarki), które warzą lecznicze wywary, szepcą przepowiednie bądź sprawiają, że ludzkie życie może zależeć od ulepionej z ciasta figurki. Wszelkie innowacje i nowinki techniczne spotykają się tu przeważnie ze sceptycyzmem lub odrzuceniem. Co prawda, w tle pobrzmiewają echa wydarzeń historycznych, ale ludność zajmuje powszedniość dnia codziennego. To powieść o silnych kobietach, które ciągle żyły pod presją i musiały zmierzyć się z narzuconą im konwencjonalną rolą: w młodości bały się staropanieństwa, jako mężatki starały się odnaleźć w patriarchalnym wzorcu rodziny, a kiedy już zostały wdowami usilnie próbowały utrzymać majątek i zapewnić dzieciom spokojną przyszłość (często dzięki skojarzonym „na siłę” małżeństwom z członkami znamienitych rodów). Mężczyznom, pokroju Tomasza Zajezierskiego, zawsze było łatwiej, bo obowiązywał ich inny system wartości etycznych, a głównym celem było spłodzenie pierworodnego syna, który w przyszłości przejmie rodzinny majątek i zapewni ciągłość rodu.

Powieść wydaje się być trochę przeładowana (według mnie na podstawie jej planu wydarzeń mogłyby powstać ze 3 a nie tylko 1 tom!) pobieżnie ukazanymi wątkami, ale, zważając na sposób prowadzenia fabuły, liczę na liczne retrospekcję w dalszych tomach. Dla mnie to była relektura tego tomu i muszę przyznać, że nawet teraz, po ok. 5 latach od pierwszego czytania (właściwie, to dlaczego wtedy poprzestałam tylko na „Zajezierskich”? Brak czasu?), nadal z przyjemnością mogę ją polecić, nie tylko wielbiciel(k)om kobiecej prozy obyczajowej.

Ta powieść jest jak świeżutka, pochodząca z gutowskiej cukierni Hryciów jagodzianka w kształcie mumii. Smakowicie pulchniutka intryguje ona swym wyglądem zewnętrznym. Ale cała pełnia smaku znajduje się wewnątrz. Wyraziste nadzienie, odkrywanie tajemnic kolejnych kęsów i doskonałe współgranie proporcjonalnie dobranych składników sprawia, że chce się w nią z apetytem wgryźć....