I tym razem Agencja Dramatu i Teatru wydała prawdziwą perłę, „jesteśmy tymi… i inne dramaty”, cztery dramaty sceniczne bośniackiej autorki Tanji Sljivar, które nie są co prawda najłatwiejsze w odbiorze, za to później satysfakcja z ich przeczytania, z wyobrażenia sobie wszystkich możliwości dramaturgicznych i przesłania, jakie te dramaty niosą, wynagradza całkowicie wysiłek włożony w lekturę.

To dramaty na wskroś współczesne, zarówno jeśli mamy na myśli ich tematykę, jak i warstwę narracyjną. Poruszają kwestie aktualne i obecnie nośne: seksualność, feminizm, relacje rodzinne, depresję i zaburzenia odżywiania, samobójstwo, samotność i niezrozumienie.

W sztuce „Jesteśmy tymi, przed którymi ostrzegali nas rodzice” Milan rozważa odebranie sobie życia, usiłuje o tym powiedzieć, lub też wprost mówi matce, siostrze… W każdym następnym pokoleniu pokutują te poprzednie, z ich niespełnieniem, rozczarowaniem, marzeniami i błędnymi decyzjami. Bliscy są systemem naczyń połączonych, czego nie dostrzegają.

Tekst ten, podobnie jak pozostałe, można interpretować bardzo różnie, fascynuje też sama pomysłowość autorki, która Milanowi, nastolatkowi myślącemu o samobójstwie, każe spotkać się z Mirą, kobietą około 40-letnią, w dworcowej toalecie i tam prowadzić niepokojącą rozmowę, w trakcie której Milan wciela się w rolę syna, ojca, brata, a Mira raz jest matką, innym razem zaś córką lub siostrą. To wieloaspektowa narracja, komentowana także przez napisy umieszczone na ścianach toalety, które zaznaczają dodatkowy kontekst. Myślę, że na scenie ta historia sprawdzi się doskonale w swoim minimalistycznym założeniu.

Autorka porusza też ważny problem dojrzewania i seksualności nastoletnich dzieci, o którym nie wystarczy powiedzieć, że go nie ma, albo monitorować z pasem i biblią w ręku. To temat rzeka, w dodatku gdzieniegdzie, w tym i u nas, wykorzystywany mocno politycznie.

W dramatach oprócz dialogów, monologów i klasycznych didaskaliów, wiele jest odwołań do wszystkich elementów, które współcześnie mają ogromne znaczenie. Z pewnością więc do mediów społecznościowych, z ich skrótem i ekshibicjonizmem, grą, kreacją, oznaczeniami, hashtagami, zdjęciami mającymi przyciągać uwagę i anglicyzmami. Żyjemy dla siebie czy na pokaz, na ile liczy się prawda, a na ile szokowanie i liczba followersów? Temat związków uczuciowych, zderzenia wyobrażeń z rzeczywistością, a także różnic, jakie w tej materii występują między kobietami i mężczyznami, wypalenia się relacji intymnej, to także jedne z ważniejszych zagadnień. W trakcie życia przyzwyczajamy się do określonych kodów kulturowych, często przebrzmiałych, pragniemy się z nich wyswobodzić, zaznać czegoś nowego, ekscytującego, co czeka być może tuż za rogiem, w ten sposób pozostajemy w ciągłym napięciu i niezaspokojeniu. Z drugiej zaś strony, w obawie przed odrzuceniem lub rozczarowaniem, skazujemy się też często na samotność z wyboru.

Nie można też nie dostrzec naszego dążenia do doskonałości, do przedłużania życia, do wykorzystania każdej medycznej i para-, a nawet pseudomedycznej nowinki, które to dążenie we współczesnych społeczeństwach konsumpcji i dobrobytu zaczyna dominować. Różnorodne cud-diety, uleczanie dotykiem, płukanie jelita, porady wróżek i jasnowidzów, techniki transcendencji i medytacji. Dla równowagi zaś przeciwstawia się temu krach zdrowotny na całej linii. Zatrucie środowiska, popandemiczny brak odporności, świadomość, jak niewielki mamy wpływ na to, czy przeżyjemy, to prowadzi do clubbingowego spędzania czasu, by jak najbardziej nasycić się obecnością ludzi i życiem na zapas. I znów, jak przy seksualności, świadomość, jak łatwo tak delikatną materią, jaką jest zdrowie, manipulować, wykorzystywać ją w perfidny sposób do własnych celów.

Tematy tak nam bliskie, zebrane wprost z ulicy, z internetowych forów, z codzienności, z zachowaniem formy języka, takiego jakim posługujemy się w sieci oraz w rozmowach, gdy nie musimy troszczyć się o jakąkolwiek poprawność, czynią tę sztukę pewnym manifestem teraźniejszości, którą się ukrywa, nie dostrzega, odpycha, gdyż jest niewygodna i krępująca. Jako sztuka dramatyczna drukowana już ma ona swój mocny wydźwięk, ale poczekajmy aż zagrzmi całą siłą nagromadzonych emocji ze sceny, jak odpowiednio zinterpretowana przez aktorów, zagra na uczuciach widzów… Nie da się ukryć, że to twórczość mocno zaangażowana, mająca zdolność niesienia ziarna intelektualnego buntu, prowadzącego do zmian.
Książkę przeczytałam dzięki portalowi: https://sztukater.pl/

I tym razem Agencja Dramatu i Teatru wydała prawdziwą perłę, „jesteśmy tymi… i inne dramaty”, cztery dramaty sceniczne bośniackiej autorki Tanji Sljivar, które nie są co prawda najłatwiejsze w odbiorze, za to później satysfakcja z ich przeczytania, z wyobrażenia sobie wszystkich możliwości dramaturgicznych i przesłania, jakie te dramaty niosą, wynagradza całkowicie wysiłek...