Zawsze można zadać pytanie, czy w swym trudzie poszukiwania czegoś wyższego a często nawet niezrozumiałego dla ludzkiej natury, Antoni Słonimski umiejętnie odbudowywał słowa i przywracał im nieskażony sens. Warto o to pytać, ponieważ zawsze jest po kim poprawiać, podczas przełomu epok można ciąć słowem jak nożem i oddzielać rządzące dziesięcioleciami dogmaty. Ten przykładający do wszystkiego etyczną miarę poeta postarał się o to, aby spostrzegać świat, co wcale nie musi być czymś tak oczywistym. Zdarza się, że piszący w pustkę poeci zbyt niechętnie sięgają do źródeł pamięci i mijają się z istotą i celem poezji. Tymczasem do Słonimskiego możemy mieć w tym wypadku jeden zarzut, a równie dobrze może to być przyczynek do bardziej obszernej debaty na temat twórczości poety związanego z warszawskim krajobrazem. Czy jego wiersze są jeszcze częścią literatury, czy może już fragmentem pełnego i nieograniczonego życia?

Jego poezja była dokumentem epoki w której przyszło mu oddychać. Żył z pasją ale ryzykownie. Jako sprzymierzeniec rozumu bronił wolności słowa i sytuacji w której słabość nie jest winą. Za swój nonkonformizm i duszę społecznika płacił wysoką cenę umniejszania przez innych jego moralnego autorytetu. Jednak posiadł przy tym sekret pielęgnowania w sobie dużej wrażliwości społecznej przy jednoczesnym wyczuwaniu nadchodzącej burzy. A to wszystko bez wewnętrznego lęku, którego nie dostrzegłem na kartach tego tomu poezji. Być może legitymizował nowy ład ale zawsze bronił jednostkowości przed totalnością. Odbudowywał więc słowa innych, samemu przy tym kreśląc nowe ich znaczenie. Dlatego też wyczułem u niego niebywałą mądrość o którą trudno podczas tak wielkich dramatów dziejowych w jakich przyszło mu uczestniczyć.

Zawarty w tych wierszach wrodzony głód sprawiedliwości pozwala mi wysnuć wniosek, że mam do czynienia z poezją występującą przeciwko ludziom krępującym wolność. Tu wyraźnie widać granice sporu a ataki Antoniego Słonimskiego na otaczający go ciemnogród świadczą o niebywałej ostrości pióra polskiego poety. Przy powolnym przesączaniu wspomnień przez czas, słychać melodię wiersza niekiedy smutnego a czasami wygrywającą świat jasny i czysty. Czy dostrzegłem u niego optymizm? Może niekoniecznie wtedy, gdy trzeba było zamknąć oczy zamordowanego Gabriela Narutowicza ale przy ogólnym założeniu, że przeszłość jest mieszkaniem pierwszego wyboru dla Słonimskiego, to i tak ta jego przysparzająca problemów ojczyzna wypadła całkiem dobrze.

Robi się jakoś cieplej, kiedy się widzi Antoniego Słonimskiego składającego serce pod rodzinnym progiem. Niby tylko wiatr kręci przy tym koła na piasku ale nie dzieje się to bez żadnego znaczenia. Czuć sumienie polskości a nawet całego świata. Pośród takich obrazów zachowam wspomnienie chodzącego po pustym mieszkaniu Antoniego Słonimskiego, odbiegającego myślami do wzgórz Kornwalii a z drugiej strony zdającego sobie sprawę z ryzyka zachłyśnięcia się życiem na emigracji. Wtedy należy powrócić i dać się usłyszeć ludziom potrzebującym otuchy. Bo tak jak i on, wielu spacerowiczów warszawskich uliczek poszukiwało w tych latach zapomnienia od siermiężnej rzeczywistości. Słonimski dał im czas na to, żeby przetrwać. Nie twierdził przy tym, że wystarczy tylko spać a czas przeminie. Sprowadził na ludzi coś więcej. Nadzieję na to, że jego wołający z kart poezji głos jeszcze się na coś przyda.

Zawsze można zadać pytanie, czy w swym trudzie poszukiwania czegoś wyższego a często nawet niezrozumiałego dla ludzkiej natury, Antoni Słonimski umiejętnie odbudowywał słowa i przywracał im nieskażony sens. Warto o to pytać, ponieważ zawsze jest po kim poprawiać, podczas przełomu epok można ciąć słowem jak nożem i oddzielać rządzące dziesięcioleciami dogmaty. Ten...