Nie trzeba być fizykiem, by w tytule "Pozytronowy człowiek" dostrzec kwestię sztucznej inteligencji. Człowiek, więc istota nie tylko myśląca, ale i organiczna… A tu pozytronowy?! Z organicznością ma to tyle wspólnego, ile zupka chińska z rosołem babci. Jak więc zawrzeć istotę człowieczeństwa w mózgu pozytronowym? Czy to w ogóle możliwe?

Z takimi pytaniami, czy raczej ograniczeniami, zmaga się Andrew, który został stworzony jako robot, szybko jednak okazuje się, że całą serię produkcyjną wyprzedza o lata świetlne, nie tylko pod względem wykazywanych zdolności, lecz również – a może przede wszystkim – pod względem aspiracji. Głównym celem Andrew staje się bowiem… bycie człowiekiem.

Nie jest to jednak buńczuczność… przyrodzona? No właśnie, problem z terminologią również jest nieodzowną cechą poczynań głównego bohatera. Nie zrodził się z łona kobiety, jak więc może być przyrodzona? Podobnie jednak nie zrodził się z niego Szekspirowski Makduf (postać z "Makbeta"), który „przedwcześnie z łona matki był WYPRUTY” oraz wiele innych LUDZI, którzy przyszli na świat przez cesarskie cięcie. Wyeliminujmy więc urodzenie się jako warunek sine qua non w uzyskiwaniu statusu człowieka. Skoro o PRZYRODZENIU mowa, to oczywiście i ten element wyróżniający męskie osobniki gatunku (ludzkiego i nie tylko) nie umknął uwadze Andrew. Nie wszystko naraz jednak; i tę asynchroniczność właśnie chciałam w bieżącym akapicie zaznaczyć, nim przechylił się on w stronę dygresji o przyrodzeniu. Asynchroniczność cząstkowych celów naszego pozytronowego bohatera, które dopiero ostatecznie doprowadzają go do apetytu na człowieczeństwo… A także do myślenia o sprawach ostatecznych.

Niezwykłe staje się w tej historii to, co zwykłe i znane każdemu z nas. Absolutnie zauroczyły mnie prostota i uporządkowana struktura tejże opowieści. Przypomina wieżę budowaną z klocków, prowadzących ją do samego szczytu i do stanowienia misternie, acz symetrycznie skonstruowanej całości. Jej główny bohater, człowiek czy robot, organiczny czy pozytronowy, przechodzi przez wszystkie naturalne etapy zarówno jednostkowego (ludzkiego!) życia, jak i całej (ludzkiej) cywilizacji. Jako że jego mechanizm pozwala na przeżycie wielu pokoleń, wszystkie – no właśnie – MECHANIZMY rządzące światem widzimy i w wymiarze osobniczym, i globalnym. Dzięki temu powieść duetu amerykańskich pisarzy, Roberta Silverberga i Isaaca Asimova (ten drugi, o rosyjskim pochodzeniu, zaliczany jest do „Wielkiej Trójki” pisarzy sci-fi), stanowi uniwersalną przypowieść o ludzkiej naturze, człowieczym losie, ewolucji gatunków, rozwoju cywilizacji i kołach toczących się przez wieczność. W tym miejscu odczuwam wewnętrzny imperatyw, by zaznaczyć, że prezentowany tu typ fantastyki naukowej zupełnie nie przypomina wysoce zintelektualizowanej prozy naszego rodzimego Dukaja czy choćby nawet niektórych dokonań Lema, lecz dla mnie "Pozytronowy człowiek" jest genialny w swej prostocie. Dotyczy to zarówno języka, jak i – przede wszystkim – struktury fabularnej, która mieści w sobie miliony ludzkich historii; a jednak bez zdolności wnikliwej obserwacji sposobów funkcjonowania człowieka i świata nikt nie byłby w stanie ująć ich w formie tak kompletnej, jak zrobił to duet Asimov&Silverberg. Chapeau bas.

Nie trzeba być fizykiem, by w tytule "Pozytronowy człowiek" dostrzec kwestię sztucznej inteligencji. Człowiek, więc istota nie tylko myśląca, ale i organiczna… A tu pozytronowy?! Z organicznością ma to tyle wspólnego, ile zupka chińska z rosołem babci. Jak więc zawrzeć istotę człowieczeństwa w mózgu pozytronowym? Czy to w ogóle możliwe?

Z takimi pytaniami, czy raczej...