Zapomnijcie o Camilli Läckberg (która miewa dobre pomysły, ale zwykle zabija je swoją grafomanią), o Lisie Gardner (która jest niezła, ale lubi troszeczkę lać wodę) czy o Charlotte Link (która pozuje na głębię psychologiczną, ale popada w irytującą manieryczność i egzaltację). To Eva García Sáenz de Urturi sprawi, że nie będziecie mogli oderwać się od lektury.

Wiem, co teraz myślicie. Opinia po przeczytaniu egzemplarza przedpremierowego = recenzja na zamówienie = achy i ochy nad byle czym, bo przecież trzeba się wywiązać z umowy z wydawcą. Podobnie jak zdecydowana większość z Was, takie "recenzje na zamówienie" traktuję bardzo nieufnie. I "Ciszę białego miasta" brałam do ręki z silnym postanowieniem, że jeśli okaże się przeciętna, niewarta rekomendacji, napiszę to otwarcie. A zatem otwarcie: jeśli lubicie kryminały, sięgnijcie po powieść baskijskiej pisarki, a na pewno nie pożałujecie.

Co sprawia, że "Cisza białego miasta" to tak dobra pozycja? Przede wszystkim świetnie obmyślana historia. Autorka osnuła fabułę powieści wokół ciągu zbrodni tak niezrozumiałych w swej wymowie, tak dziwnych i tak wręcz teatralnie zainscenizowanych, że samo to wystarczy, by dokładnie przykuć uwagę czytelnika. Do tego dochodzi tajemnica związana z osobą sprawcy, tu nie ma pościgu za podejrzanym, tu jest łamanie głowy i gubienie się w domysłach, kogo w ogóle należy podejrzewać! Policjanci chwytają ciągle nowe tropy, a autorka plącze je i mota, za każdym razem wyprowadzając śledczych i czytelników w pole, trzymając w napięciu właściwie do ostatniej strony. To nie wystarczy, Eva komponuje danie kryminalne znacznie bardziej finezyjne, doprawiając tajemnicę i ciągłe zwroty akcji reminiscencjami starych krzywd, które kładą się cieniem na losach bohaterów. Nie da się ukryć, że to powiązanie ponurej przeszłości z teraźniejszymi zbrodniami przypomina trochę ogólny rys kryminałów skandynawskich, trudno jednak czynić z tego zarzut pod adresem autorki w czasach, gdy już nie tylko kino, zwłaszcza hollywoodzkie, ale właściwie cała kultura, a zatem i literatura, powoli pożera własny ogon i karmi się sama sobą.

Zaletą jest też tempo, w jakim toczy się akcja. Autorka wie, kiedy przyśpieszyć, by czytelnikowi zaparło dech w piersi, ale wie także, kiedy zwolnić, stworzyć nastrój i kreślić głębsze portrety bohaterów. Dobrze wypadło zróżnicowanie postaci, wyczucie dialogu i narracja pierwszoosobowa, rzadko spotykana w tym gatunku (bo też niewielu radzi sobie z tym równie znakomicie, co Raymond Chandler), a tutaj potęgująca niepewność, gdyż główny bohater opowiada nam o śledztwie w bardzo szczególnej dla niego samego sytuacji.

W fabule znalazło się też miejsce dla opowieści o miłości, tyleż namiętnej co tkliwej, zarówno dawnej jak i obecnej, zawsze trudnej i niosącej jeśli nie zgubę, to przynajmniej masę kłopotów. I jeśli przed chwilą wspomniałam o jakimś podobieństwie, skojarzeniu z kryminałami skandynawskimi, to w tym wątku książka jest zdecydowanie południowa, hiszpańska, gorąca. A ja dodam, że nie tylko o miłości zmysłowej jest tu mowa. Bo występujący w książce dziadek głównego bohatera to jedna z najbardziej zapadających w pamięć i wzbudzających sympatię postaci, której portret nakreślono z prawdziwą miłością, wdzięcznością i przywiązaniem. Bez dziadka ta powieść wiele by straciła!

A wreszcie coś, co sprawia, że w istocie "Cisza białego miasta" nie daje się porównywać z innymi kryminałami: związek fabuły z Vitorią, stolicą Kraju Basków. Niby i u nas Wrocław/Breslau ma swojego Krajewskiego, a Lublin swojego Wrońskiego, jednak w moim odczuciu Eva García Sáenz de Urturi pisze o Vitorii zupełnie inaczej. Pisze pięknie po prostu i z wyraźnym zaangażowaniem. Cała powieść jest ściśle wkomponowana w topografię miasta, do tego stopnia, iż rozdziały biorą swe tytuły od nazw budowli, ulic i zabytków Vitorii lub wiążą się z miejscowymi legendami czy zwyczajami. W każdy jest też wpisana jakaś ciekawostka i informacja o danym miejscu czy wielowiekowej tradycji. Warto w trakcie lektury wyszukać w internecie zdjęcia baskijskiej metropolii, nie tak popularnej jak Madryt czy Barcelona, a przecież też pięknej i wartej odkrycia. To zaskakujące, oryginalne zestawienie kryminału z przewodnikiem sprawia, że "Cisza białego miasta" tym bardziej zapada w pamięć i tchnie nieoczekiwaną świeżością. A wydawałoby się, że trudno w tym gatunku wymyślić coś całkiem nowego.

Dlatego trochę skoryguję to, co napisałam wcześniej: sięgnijcie po powieść baskijskiej pisarki, powieść o intrygującym tytule i pięknej, zmysłowej okładce, nawet jeśli rzadko czytacie kryminały. Jestem pewna, że nie pożałujecie.
______________________________

Dziękuję Wydawnictwu Muza za udostępnienie egzemplarza przedpremierowego.

Zapomnijcie o Camilli Läckberg (która miewa dobre pomysły, ale zwykle zabija je swoją grafomanią), o Lisie Gardner (która jest niezła, ale lubi troszeczkę lać wodę) czy o Charlotte Link (która pozuje na głębię psychologiczną, ale popada w irytującą manieryczność i egzaltację). To Eva García Sáenz de Urturi sprawi, że nie będziecie mogli oderwać się od lektury.

Wiem, co...