Gdziekolwiek zwrócę lot, tam czekać będzie

Gniew nieskończony, nieskończona rozpacz!

Gdziekolwiek zwrócę lot, tam wszędzie piekło.

Piekło jest we mnie […]*

Kiedy w 1997 roku na ekrany kin wszedł „Adwokat diabła”, szybko zyskał uznanie zarówno krytyków, jak i szerokiej publiczności. Dziś film ten uchodzi już za klasykę gatunku, czemu trudno jest się dziwić. Doskonała rola Ala Pacino, którego umiejętności aktorskie były i są nadal niedoścignione, na długo zapada w pamięć, ale i młodych Keanu Reevesa oraz Charlize Theron trudno nie pochwalić. Scenariusz filmu powstał na motywach książki Andrew Neidermana o tym samym tytule, która niestety dotychczas nigdy nie została wydana w Polsce. Nie istniała więc inna możliwość, jak sięgać po wersję obcojęzyczną, co nie jest jednak proste dla większości polskich czytelników. Teraz, za sprawą wydawnictwa Vesper, nadszedł wreszcie czas, byśmy i my otrzymali szansę poznania dzieła, które stało się inspiracją dla twórców tego świetnego filmu, nawet jeśli nie władamy na tyle biegle językami obcymi, by czytywać w nich książki.

Jak można było się tego spodziewać po Vesperze, jakość wydania jest najwyższa. Książka ta stanowi małe dzieło sztuki, którego odruchowo nie chcemy podczas lektury w żaden sposób uszkodzić, choć, jak sądzę, dokonanie zniszczeń poprzez samo wielokrotne przeczytanie nie byłoby wcale w tym przypadku łatwe. Tu wszystko jest bowiem mocno dopracowane – papier, jakiego użyto, dokładność druku, bezbłędna korekta – wszystko to wynik dużego zaangażowania i profesjonalizmu. Otrzymujemy w efekcie prawdziwą perełkę, nie tylko literacką, ale i wydawniczą.

Jako że widziałam film wiele razy, oczywiste jest, że podczas czytania mimowolnie doszukiwałam się podobieństw. To naturalne, że oczekiwałam historii mocno zbliżonej do tej filmowej, choć przyznaję, że liczyłam skrycie na starą prawdę, wedle której książki zawsze są lepsze od ich ekranizacji. Co się okazało? Otóż, pomimo wielu analogii, w gruncie rzeczy jest to zupełnie inna opowieść. Postacie zarówno Kevina, jak i jego małżonki są odmienne od tych filmowych. Bohaterowie mają nie tylko inne osobowości, ale nawet ich losy przebiegają w innym kierunku, niż ten nakreślony w filmie. Jest to zatem doskonała wiadomość. Czyż można chcieć czegoś więcej? Dla mnie było to przemiłe zaskoczenie – móc oto zagłębić się w tym diabelskim świecie ponownie, ale tym razem na całkiem nowych zasadach.

Kevin, młody adwokat, podejmuje się, wbrew sugestiom przełożonych, nietypowej dla jego kancelarii sprawy. Broni nauczycielki, która została oskarżona o molestowanie seksualne swojej uczennicy. To lesbijka, która nie ukrywa swojej orientacji i jawnie mieszka z inną kobietą, siejąc w ten sposób zgorszenie w małym miasteczku, w którym żyje i pracuje Kevin. Broni jej on jednak zaciekle, gromadząc wcześniej szczegółowe informacje zarówno o niej samej, jak i rzekomej młodocianej ofierze. Wie, że kobieta ta jest winna, ale mimo to robi wszystko, co w jego mocy, by oczyścić ją ze stawianych zarzutów. Nie liczą się dla niego bowiem ani krzywda tej dziewczynki, ani tym bardziej konsekwencje uniewinnienia pedofila. Istotne jest tylko jego własne dobro, a w wygranej tej sprawy dopatruje się podstaw do swojego awansu zawodowego. Nie spotyka się jednak wcale z pochwałą umiejętności, wręcz przeciwnie – przełożeni wyrażają niezadowolenie i obawę o reputację swojej kancelarii. Uważają, że wybronienie tej klientki było niemoralne.

Co dla nich jest naganne, dla kogoś innego stanowi jednak ogromną zaletę Kevina. Oto John Milton (autor celowo nadaje tej postaci nazwisko twórcy „Raju utraconego” – dla większej sugestywności), właściciel prestiżowej nowojorskiej kancelarii, zajmującej się najtrudniejszymi sprawami z dziedziny prawa karnego, zaprasza młodego prawnika do współpracy. Stanie się to początkiem pewnej gry, w której trudno będzie określić, co jest tak naprawdę dobre, a co złe. Pod przykrywką serdecznej przyjaźni, jaką otoczą Kevina wszyscy pracownicy Miltona – z nim samym na czele – kryć się będzie piekielna otchłań, do której wschodząca gwiazda prawniczego światka dobrowolnie zacznie zstępować. Czy w porę zorientuje się, że popełnił błąd? A jeśli tak, to czy z paktu z samym diabłem można tak ot, po prostu zrezygnować?

„Adwokat diabła” Andrew Neidermana to wysokich lotów thriller prawniczy o charakterze faustowskim. Nie tylko dostarcza nieprzeciętnej rozrywki, ale daje również wiele do myślenia zarówno w kwestii ludzkiej moralności, jak i odwiecznej walki dobra ze złem (a właściwie należałoby to ująć odwrotnie – zła z dobrem). Tej książki nie trzeba polecać. Wystarczy na nią spojrzeć, by wiedzieć, że przeczytanie jej będzie wspaniałą przygodą.

Izabela Straszewska

____

* Fragment poematu „Raj utracony” Johna Miltona w tłumaczeniu Macieja Słomczyńskiego.