„Dokąd odchodzą parasolki” to książka tak złożona i niezwykła, że trudno ją opisać, ponieważ nie poddaje się łatwej klasyfikacji. Na ponad sześciuset stronach łączy tragiczne i komiczne sceny z życia barwnego korowodu postaci: producenta dywanów, który chciałby być niewidzialny, jego żony, która wręcz przeciwnie – chce, aby ją dostrzegano, niemego derwisza, który tworzy poezję gestami rąk, chłopca, który wszędzie, gdzie idzie, sieje za sobą ptaki, i wielu innych bohaterów: muzułmanów, hindusów i chrześcijan, z których żaden nie pozostawia czytelnika obojętnym. Wszystkie te historie uzupełniają przypowieści i aforyzmy tchnące mądrością Wschodu, znakomite fotografie oraz ilustrowany wstęp, co sprawia, że powieść ta jest czymś pomiędzy książką a dziełem sztuki.

Taka różnorodność nie powinna dziwić, gdy zwróci się uwagę na osobę autora. Portugalski pisarz Afonso Cruz jest zarazem muzykiem, ilustratorem i autorem filmów animowanych. Odwiedził wiele krajów muzułmańskich, gdzie czerpał pomysły do swojej monumentalnej powieści. Dzięki temu wydaje się ona prawdziwa i wiarygodna, mimo że wszystko jest w niej wymyślone – w końcu „prawda jest zbiorem nieskończonych kłamstw”, jak uczą przytoczone w książce (i również fikcyjne) „Urywki perskie”.

Mam co prawda swoich ulubionych autorów i ulubione gatunki, ale czasem nachodzi mnie ochota, by sięgnąć po coś zupełnie innego – „Dokąd odchodzą parasolki” jest właśnie czymś zupełnie innym. To książka, która ukazuje całkiem odmienne spojrzenie na świat. Zestawia różne kultury i religie, różne przekonania i sposoby życia, pozwalając bohaterom wybrać z nich to, co najpiękniejsze i najbardziej wartościowe, zwłaszcza gdy przychodzi im radzić sobie ze stratą i dążyć do osiągnięcia tego, co jest dla nich najważniejsze. To dwa główne motywy powieści, które poruszą każdego: strata lub brak i dążenie do odzyskania tego, co się utraciło lub zdobycia tego, czego nam brakuje.

Nie sposób czytać tej książki nieuważnie, przebiegając wzrokiem po zdaniach, ponieważ co kilka stron natrafiamy na fragmenty, które domagają się ponownego przeczytania, rozsmakowania się w nich i głębszego namysłu. Miejscami autor eksperymentuje też z formą i stylem, wciąż na nowo zaskakując czytelnika. A zakończenie…choć pozostawia nas na krawędzi przepaści, targanych burzą emocji, to chyba żadne inne nie byłoby godne tak znakomitej powieści.

Agnieszka Kruk