Stefan Grabiński niewątpliwie jest pisarzem niedocenionym. Jego dzieła przez cały okres PRL, jak również przez większą część istnienia III RP, były wydawane nad wyraz rzadko, jeżeli porównamy go z analogicznymi autorami wywodzącymi się z innych krajów i ilością wznowień ich dzieł, jak również z ich znajomością wśród przeciętnych zjadaczy chleba. Trudno powiedzieć, co spowodowało taki stan rzeczy: złożoność języka, jakim posługiwał się Grabiński? Mnogość osobliwych terminów związanych z wiedzą tajemną i psychologią, w których się lubował? Niejednokrotnie nad wyraz makabryczne sceny? Czy może po prostu rodzima literatura grozy nie była uważana za godną wznowienia, a nie znalazł się ktoś o dokładnie odwrotnych poglądach, kto uczyniłby Stefana swoistym polskim Lovecraftem? Trudno jasno odpowiedzieć na to pytanie, faktem jest jedno: jeszcze kilka lat temu trudno było zdobyć jego dzieła w jakimkolwiek wydaniu. W związku z tym wielką radością napawa mnie fakt posiadania wspaniałego wydania niektórych jego utworów, o opublikowanie którego pokusiło się Wydawnictwo Literackie w roku 1980. Pierwszy tom, który to właśnie próbuję zaopiniować, skupia się na krótkich utworach, za życia autora publikowanych w wątpliwego sortu magazynach, a także zbiorach opowiadań.
Przejdźmy zatem do rzeczy. Widać, że Grabiński dobrze sobie radził z krótkimi formami. Opowiadania i nowele spełniają swą podstawową rolę, nie nużąc i zapewniając stosowny dreszczyk emocji. Przyjemność lektury potęguje erudycja, bogate słownictwo i świetna znajomość poruszanych tematów, jakie przejawia autor. Oczywiście nie wszystkie opowiadania można uznać za perfekcyjne: niekiedy zbyt wyraźnie daje o sobie znać osobliwy stosunek Grabińskiego do postępu technologicznego (z jednej strony jest nim zafascynowany, zwłaszcza w zakresie kolei, z którą zresztą wiążą się tematy nad zwyczaj wielu spośród jego dzieł, z drugiej sądzi najwyraźniej, że w postępie technicznym zatraca się duchowość, co widać zwłaszcza w opowiadaniu „Dziwna stacja (fantazja przyszłości)”) , czasami z kolei jego zazwyczaj ujmujące egzaltacje przyjmują postać irytujących grafomańskich wywodów o niczym. Bardzo spodobało mi się utrzymanie niektórych tekstów w konwencji dzienników czy doniesień prasowych. Z tych ostatnich autor zapewne niejednokroć czerpał pomysły, swoją drogą. Bardzo dobrze wypadają też te opowiadania, w których Grabiński chce stworzyć iluzję opisywania prawdziwych zdarzeń, czy chociaż przekonać czytelnika, że oto ma on przed sobą faktyczną miejską legendę. Doskonale udaje mu się to tak w „Białym Wyraku”, jak i w „Błędnym pociągu” czy „Smoluchu”. Bardzo dobrze wypadają też te utwory, w których odwołuje się do swojej szerokiej wiedzy z zakresu religioznawstwa, okultyzmu, ezoteryki i rozmaitych sztuk , których żaden człowiek myślący rozsądnie nie bierze na poważnie. Wielokrotnie w zachwycający sposób łączy takową tematykę z motywem szaleństwa, co widać zwłaszcza w doskonałym opowiadaniu „Gebrowie”.
Konkludując, warto zapoznać się z twórczością Stefana Grabińskiego, choćby i dla samej możliwości podziwiania pięknego języka, jakim się posługiwał. Jednak nie jest to moim zdaniem jedyną zaletą jego prozy i mam nadzieję, że widoczny ostatnimi laty wzrost zainteresowania tak jego osobą, jak i twórczością, utrzyma się i zapewni mu należny status w panteonie polskich literatów.

Stefan Grabiński niewątpliwie jest pisarzem niedocenionym. Jego dzieła przez cały okres PRL, jak również przez większą część istnienia III RP, były wydawane nad wyraz rzadko, jeżeli porównamy go z analogicznymi autorami wywodzącymi się z innych krajów i ilością wznowień ich dzieł, jak również z ich znajomością wśród przeciętnych zjadaczy chleba. Trudno powiedzieć, co...