„Bałagan, jaki zostawisz” to intrygujący tytuł, podobnie jak intrygująca jest okładka książki tym tytułem opatrzonej: kobieca twarz, widoczna do połowy, z ciemnymi, przykuwającymi uwagę oczami skierowanymi prosto na czytelnika. Z tyłu książki kusi równie intrygujący opis fabuły, obiecujący trzymającą w napięciu lekturę w thrillerowym klimacie, z akcją osadzoną w szkolnym środowisku. Wszystko to skutecznie zachęciło mnie do sięgnięcia po powieść Carlosa Montero, która okazała się być prawie tak dobra, jak mi obiecano.

Jak wspomniałam, książka dzieje się w specyficznym, szkolnym środowisku, które nie często jest przez pisarzy thrillerów wybierane na powieściowe tło, tymczasem u Carlosa Montero zafunkcjonowało ono znakomicie. Oto do szkoły średniej w galicyjskim miasteczku Novariz przybywa nowa nauczycielka literatury – 34-letnia Raquel. Ma zastąpić Virucę – nauczycielkę, która zginęła w niewyjaśnionych okolicznościach, wskazujących na samobójstwo. Już pierwszego dnia pracy Raquel otrzymuje anonimowy liścik z pytaniem: „A tobie ile zostało czasu do śmierci?”, co sprawia, że zaczyna podejrzewać swoich uczniów o przyczynienie się do śmierci swojej poprzedniczki. Wkrótce to Raquel będzie nękana i szantażowana przez swoich podopiecznych, którzy zdają się wiedzieć o niej zaskakująco wiele. Zbyt wiele, jak na fakt, że dopiero ją poznali. Zachęcana przez byłego męża Viruci, także nauczyciela, kobieta podejmie się własnego śledztwa, które postawi na szali jej małżeństwo, ale przede wszystkim życie.

Raquel jako główna bohaterka jest narratorką książki, ale autor pozwala nam też spojrzeć na wydarzenia z perspektywy innych bohaterów. Pomaga mu to zasiać w czytelniku wątpliwości: kto jest dobry, kto zły, któremu bohaterowi można ufać, a któremu nie. Od początku kluczowe pytanie brzmi: czy to, co stało się Viruce przydarzy się także Raquel? Dlaczego uczniowie prześladują kolejną nauczycielkę literatury? Pierwszoosobowa narracja, która dominuje, początkowo irytuje – odnosi się wrażenie infantylizmu głównej bohaterki, widać nieumiejętność autora w posługiwaniu się tą formą. Trudno mi jednak ocenić na ile to wina Montero, a na ile tłumacza, który w dalszej części powieści zaliczył kilka ewidentnych, bijących po oczach wpadek. Z czasem z narracją Raquel jest jednak lepiej, a kiedy atmosfera wokół niej się zagęszcza, taka pierwszoosobowa narracja w czasie teraźniejszym tylko potęguje rosnące napięcie. Jej atutem jest też to, że rozwiązanie zagadki poznajemy w tym samym czasie, co Raquel, nie wcześniej, jak to często bywa w kryminałach. Tutaj wiemy niemal wyłącznie to, co Raquel i podobnie jak ona do samego końca nie wiemy kto i dlaczego przyczynił się do śmierci Viruci. Odpowiedź na to pytanie jest jednak nieco rozczarowująca, czy może raczej przekombinowana. Ale na pewno nieoczywista, co w gruncie rzeczy należałoby ocenić in plus. Trudno jednak oprzeć się wrażeniu, że autor na siłę skomplikował coś, co tego nie wymagało, dając nam zakończenie trochę niewspółmierne z tym, co było poruszane wcześniej w fabule.

In plus wypada natomiast na pewno motyw współczesnych technologii, za sprawą których uczniowie zatruwają życie Raquel. Montero wykorzystuje takie twory współczesności jak smartfony, laptopy, Internet, facebook, smsy i uświadamia czytelnikom jak łatwo za ich pomocą można zniszczyć komuś życie. Jak łatwo można włamać się na czyjeś konto i szantażować go kompromitującymi zdjęciami i jak nieświadomie my sami możemy pewne treści umieścić w Internecie. Nowe technologie to idealne narzędzie do stalkingu. Ochrona prywatności w sieci – to lekcja, której nie odrobiła Raquel.

Mimo tego, co napisałam wyżej, w „Bałaganie…” nie należy się doszukiwać głębokiego przesłania, bo to po prostu thriller, który ma dawać dobrą rozrywkę i to właśnie robi. Napisany sprawnie, na tyle sprawnie, że czyta się go z rosnącą przyjemnością, która jednak im bliżej końca, tym jest mniejsza. A powinno być odwrotnie, w tym szkopuł. Po książkę warto jednak sięgnąć, także dlatego, że dość rzadko mamy do czynienia z kryminałami czy thrillerami rodem z Hiszpanii.

Malwina Sławińska