(2017)

Bardzo lekka i zarazem rzetelna biografia, napisana przez człowieka który czyta Lema od dziecka, znawcę i fana. Analizy jakie przytacza, szczegóły, porównania – pozwalają lepiej zrozumieć postawę i wybory Lema, co i czemu przemilczał, jakie piętno odcisnęły na nim przeżycia z czasów okupacji, czym żył, co go cieszyło, czego nie znosił. Autor porządkuje ogólnodostępne informacje, dogrzebuje się do tych których publicznie nie omawiano, przygląda się sytuacji politycznej kolejnych dekad i otoczeniu pisarza, wybiera ciekawe i reprezentatywne wypowiedzi, sięga często do korespondencji, a kiedy trzeba – rekonstruuje zdarzenia poprzez notatki przyjaciół i bliskich.

Książka zdecydowanie wciąga, swobodny język, humor i reporterski charakter nadają rozważaniom Orlińskiego bardzo przyjemną, inteligentną formę, pozbawioną zadęcia, fałszu czy patosu, a jednocześnie pełną empatii i zrozumienia. Uczciwą. Bliską temu co możemy znaleźć w korespondencji samego Lema. Zachęca do ponownego zapoznania z dawnymi lekturami, przejrzenia kolekcji, a także sięgnięcia po dzieła pominięte – do zabawy w lemologa.

Po genialnych „Awanturach na tle powszechnego ciążenia” (2009) wydawało się że ciężko będzie o równie dobry, intymny portret Lema, a jednak, powstało coś nowego, i okazało się to bardzo potrzebne: „Żałuję, że tak niewiele wiem o jego rodzinie” – powiedział* w 2013 syn pisarza, Tomasz – „Ojciec nie chciał o tym mówić chyba dlatego, że było to zbyt bolesne – prawie wszyscy krewni zginęli w czasie wojny. [...] Chętnie dowiedziałbym się więcej na ten temat od jakiegoś rzetelnego biografa Lema”. W blurbie „Życia nie z tej ziemi”**, wydanej cztery lata po tym wywiadzie, jest jego pozytywny komentarz i sugestia że książka naświetliła mu pewne fakty. To chyba dobra rekomendacja. (Mnie przekonała!).

__________
* Dziennik Polski, Tomasz Lem: Nikt nie czyta dziś książek. Za to wszyscy je piszą, 27 grudnia 2013 r.
http://www.dziennikpolski24.pl/artykul/3295576,tomasz-lem-nikt-nie-czyta-dzis-ksiazek-za-to-wszyscy-je-pisza,2,id,t,sa.html
** Podtytuł (Życie nie z tej ziemi) brzmi nieźle, ale 400 stron z hakiem dobitnie potwierdza, że jednak z tej!

•

Wyżej były zalety, teraz MINUSY:

Postać Lema pojawia się w „Burzy” Parowskiego, byłoby ciekawie gdyby o tym wspomniano, zwłaszcza że książka ukazała się w serii „Zwrotnice Czasu”, tej samej w której wyszła „Polska nie istnieje” Orlińskiego.

Mogłoby być więcej o Mrożku, a anegdotę o Dicku wypadałoby opowiedzieć w całości.

Redakcja i korekta stoją tu na bardzo wysokim poziomie, ale kilka razy (dwa-trzy, nie więcej) pojawią się sformułowania nieco dziwne (choć pewnie poprawne). A co się tyczy wtop których nie usunięto: str. 119 – nie kończące (niekończące); str. 312 – ukrywające (ukrywający). (Nie chodzi o błędy w cytatach, robione zresztą nierzadko celowo, dla zgrywy).

Na stronie 28 autor pisze o zrównanej z ziemią Warszawie, jednak jeśli się nad tym zastanowić... Śródmieście Południowe ocalało... Ochota i Żoliborz również, Praga, Saska Kępa, Grochów, Mokotów, Wola – także... właściwie rozwalono „tylko” Północne Śródmieście*, doburzane zresztą po wojnie przez komunistów by zrobić miejsce pod Pałac i inne prestiżowe inwestycje. Wystarczy przyjrzeć się budynkom. Oczywiście dzielnice zewnętrzne ucierpiały, tam też leciały bomby, były pożary, itd. – ale nie podzieliły losu ciasnej zabudowy śródmiejskiej. (Piszę to z pełną świadomością, z perspektywy tubylca).

* Oczywiście nie w granicach dzisiejszego MSI a w ujęciu tradycyjnym (tj. razem z Muranowem i Powiślem, od Wisły aż po ulicę Towarową).

Str. 360 – w opinii pana Orlińskiego Niemcy nie skonstruowaliby by atomówki, więc sojusz z nimi byłby do dupy – to akurat nie jest takie pewne. Poza tym, dziś wszyscy wiemy kogo wywieziono do Stanów w ramach operacji Paperclip... Może to nie do końca ta sama „branża” ale sugeruje dobitnie że na polu naukowym (technicznym) III Rzesza miała sukcesy, inaczej ci ludzie byliby sądzeni i zamykani, albo składaliby tostery.

Str. 354 – „Pisze więc tytułowe »sprostowanie« – taki był początkowy tytuł” – aby tak to ująć, mówić o „tytułowym” X/Y/Z, owe X/Y/Z musiałoby paść wcześniej...

•

Orliński i Sapkowski o Lemie (YouTube):
Eurocon 2016 - Sala Aula 1 - Stanisław Lem: A Celebration (ENG)
https://www.youtube.com/watch?v=Z_uV-0PZZlE

(2017)

Bardzo lekka i zarazem rzetelna biografia, napisana przez człowieka który czyta Lema od dziecka, znawcę i fana. Analizy jakie przytacza, szczegóły, porównania – pozwalają lepiej zrozumieć postawę i wybory Lema, co i czemu przemilczał, jakie piętno odcisnęły na nim przeżycia z czasów okupacji, czym żył, co go cieszyło, czego nie znosił. Autor porządkuje...