Merytorycznie poprawna, ale męcząca jak podręcznik do historii. Mimo to warto po nią sięgnąć, bo dzięki niej dowiedziałem się o wojnie polsko-czeskiej, o której nikt mi wcześniej nie mówił, a zwłaszcza panie od historii.

Merytorycznie poprawna, ale męcząca jak podręcznik do historii. Mimo to warto po nią sięgnąć, bo dzięki niej dowiedziałem się o wojnie polsko-czeskiej, o której nikt mi wcześniej nie mówił, a zwłaszcza panie od historii.

Przed przystąpieniem do lektury książki, warto zadać sobie pytanie: co sami wiemy o naszych południowych sąsiadach? Dla wielu z nas pierwsze skojarzenia o „Pepikach” będą dotyczyć „Krecika”, dobrego piwa, śmiesznie dla nas brzmiącego języka czy pięknej Pragi. Inni, interesujący się historią czy literaturą wskażą jeszcze na Jana Husa, Tomasza Masaryka, operację „Dunaj” czy Bohumila Hrabala. Nie zmienia to jednak faktu, że pomimo pozornej bliskości i wspólnej historii, sięgającej czasów średniowiecza, Polacy i Czesi w gruncie rzeczy znają się słabo. Stereotypy wciąż zasłaniają prawdziwy obraz dziejów naszych narodów na przestrzeni ostatnich dziesięciu wieków.

Narracja „Nieznośnego ciężaru braterstwa” rozpoczyna się od zarysowania historii relacji polsko-czeskich od czasów średniowiecza aż do początku XX wieku. Wychodząc od legendy o Lechu, Czechu i Rusie, autor prowadzi czytelnika przez kolejne stulecia wzajemnych stosunków, w których braterstwo ustępowało miejsca konfliktom i krwawej rywalizacji. Jak pisze sam autor „na palcach jednej ręki można policzyć momenty dziejowe, w których Polacy i Czesi jednoczyli się dla osiągnięcia wspólnych celów”. Zaszłości historyczne oraz wzajemna nieufność przyczyniły się do tego, że obydwa narody wkraczały w XX wiek z odrębnymi wizjami swojej przyszłości. Nie było w nich zbyt wiele miejsca dla drugiej strony.

Główna treść książki Michała Przeperskiego to historia trzech konfliktów, rzutujących na wzajemne relacje obu narodów w XX wieku. Pierwszym z nich był spór o Śląsk Cieszyński z lat 1918-1920, zakończony decyzją Ententy o przyznaniu większości tych ziem Czechosłowacji. Ten konflikt przyczynił się – jak pisał Ignacy Paderewski – do „wykopania pomiędzy dwoma narodami przepaści, której nic wypełnić nie zdoła”. Dla obu narodów pogranicze na Śląsku Cieszyńskim pozostało zadrą, która sprawiła, że okresie dwudziestolecia międzywojennego „w każdej kluczowej sprawie, w której interesy Pragi i Warszawy były podobne, obie stolice wybierały przeciwstawne rozwiązania”.

Do drugiego sporu doszło jesienią 1938 roku. Wtedy to Polska, wykorzystując sytuację w jakiej znalazła się Czechosłowacja po układzie w Monachium, wystosowała do Pragi ultimatum w sprawie zwrotu Zaolzia, czyli czeskiej części Śląska Cieszyńskiego, zamieszkałej przez liczną ludność polską. Dla Polaków był to swego rodzaju rewanż za wydarzenia sprzed 20 lat, dla Czechów natomiast faktyczny rozbiór ich kraju. Wzajemne relacje raz jeszcze się zaogniły. Oba narody potrafiły zjednoczyć się dopiero w początkach 1939 roku, „gdy obie strony poczuły się zagrożone przez potężnego zachodniego sąsiada. Było jednak za późno, aby zapobiec kolejnym tragicznym wydarzeniom”.

Współpraca, która nawiązała się pomiędzy Czechami a Polakami w okresie II wojny światowej, utknęła w martwym punkcie z powodu odmiennego podejścia obu państw do Związku Radzieckiego. Ostatni z konfliktów mający miejsce tuż po II wojnie światowej. Po raz kolejny dotyczył sporu o granice. Tym razem jednak zarówno Polacy jak i Czesi musieli uznać decyzję Stalina, który siłą zdusił rodzący się konflikt polsko-czeski, a wzajemne niechęci zostały „zamrożone” na blisko pół wieku.

Autor bez wątpienia skupia się na szczegółowym opisie wymienionych przeze mnie konfliktów. Nie pomija w pracy wspólnej historii po 1945 r., jednak pojawia się ona wyłącznie jako swego rodzaju uzupełnienie. Osobiście żałuję, że Przeperski nie zdecydował się na szersze rozwinięcie problemu relacji obu narodów w czasach komunistycznych. Wydarzenia do 1989 r. zasługują moim zdaniem na znacznie szersze omówienie zagadnienia w recenzowanej publikacji.

Wskazany przeze mnie brak w jakiś sposób rekompensują świetne podrozdziały, w których autor stara się odpowiedzieć na pytanie przyczyn wzajemnej niewiedzy obu narodów na temat drugiej strony. Dlaczego zamiast siebie poznawać, oba narody oddalały się od siebie? Czemu dla Czechów Polacy – mieszkańcy trzech zaborów – stanowili odrębne zbiorowości? Jakie w dwudziestoleciu międzywojennym podejmowano próby, aby przełamać stan wzajemnej niewiedzy? Na te i inne pytania, czytelnicy znajdą wyczerpującą odpowiedź na kartach niniejszej pracy.

Odbiór książki, ułatwia dodatkowo styl autora, który jest barwny i wciągający, a co za tym idzie zachęca do kontynuowania raz rozpoczętej lektury. Cieszy również to, że autor publikacji często oddaje prowadzenie głównej narracji bohaterom epoki (zarówno Polakom jak i Czechom),których osobiste przeżycia i refleksje doskonale oddają klimat wzajemnych relacji. Michał Przeperski, pomimo popularnonaukowego charakteru swojej pracy, zastosował w niej pełny aparat naukowy. Książka oparta jest na solidnej kwerendzie archiwów, prasy, dzienników oraz innych dokumentów.

„Nieznośny ciężar braterstwa” to interesująca książka młodego historyka, który postanowił zmierzyć się z „ciężarem” wzajemnych narodowych uprzedzeń oraz – w gruncie rzeczy – mało znanej historii stosunków polsko-czeskich w XX wieku. Praca Michała Przeperskiego doskonale pokazuję, że „nie ma sensu kolorowania wzajemnych relacji, tworzenie mitów o dwóch bratnich narodach”. Czy chcemy tego, czy nie Polacy i Czesi mają za sobą ponad dziesięć wieków wspólnej historii, która będzie zrozumiała wyłącznie wtedy, gdy pozbawi się ją wzajemnych uprzedzeń i złośliwości. Po lekturze „Nieznośnego ciężaru braterstwa” każdy z czytelników zastanowi się, czy postrzeganie naszych południowych sąsiadów przez pryzmat haseł, które podawałem na początku recenzji ma jakikolwiek sens. I w tym tkwi największa siła książki Przeperskiego.

Czytaj więcej: https://histmag.org/Michal-Przeperski-Nieznosny-ciezar-braterstwa.-Konflikty-polsko-czeskie-w-XX-wieku-recenzja-14184

Przed przystąpieniem do lektury książki, warto zadać sobie pytanie: co sami wiemy o naszych południowych sąsiadach? Dla wielu z nas pierwsze skojarzenia o „Pepikach” będą dotyczyć „Krecika”, dobrego piwa, śmiesznie dla nas brzmiącego języka czy pięknej Pragi. Inni, interesujący się historią czy literaturą wskażą jeszcze na Jana Husa, Tomasza Masaryka, operację „Dunaj” czy...

Kupiłem, żeby przeczytać o moim ukochanym Śląsku Cieszyńskim. Książka, która weryfikuje wiele poglądów, otwiera oczy i odziera z mitu, przez co sympatia do obu krajów jest dużo bardziej sprawdzona.

Kupiłem, żeby przeczytać o moim ukochanym Śląsku Cieszyńskim. Książka, która weryfikuje wiele poglądów, otwiera oczy i odziera z mitu, przez co sympatia do obu krajów jest dużo bardziej sprawdzona.

No cóż....wymęczyła mnie ta książka.
Ale to zapewnie moja wina, ńie autora-po prostu nie lubię książek historycznych.
Dlaczego zatem w ogóle po nią sięgnęłam?
Raz, że był to prezent. Dwa, lubię historię współczesną (choć bardziej w formie reporterskiej lub prasowej). Trzy, chciałam wyjść ze strefy komfortu, polegającej unikaniu książek historycznych lub, jak kto woli, pokierowała mną ambicja.
Cel polegający na przeczytaniu został osiągnięty.
Szkoda, że autor nie mógł się zdecydowaç, czy pisze książkę naukową, czy popularno-naukową.
W wielu miejscach dało się odczuć priorytet trzymania się sztuki naukowej (odnoszenie się do źródeł, niepotrzebnych szczegółów) nad wzbudzeniem zainteresowania u czytelnika.
Z mojego punktu widzenia zachwiane były również proporcje: Autor poświęcił 80% treści okresowi przedwojennemu, zostawiając minumum uwagi na okres PRL, a o współczesności (po 89 roku) prawie zupełnie nic nie napisał.
Czy relacje w ostatnich 30 latach były nieistotne?
Sprawiało to wszystko wrażenie, jakby albo wydawnictwo poganiało autora, albo z rozstargnienia spowodowanego zbytniemu skupieniu się na detalach relacjo polsko-czeskich z międzywojniai już nie zdążył na pisać o całej reszcie.

Mimo wszystko miło będę wspominać tę lekturę, podobnie jak przeurocze wyrażenia: czechizacja, sczechizował, czeszczyzna....jednak podstawową sprawą był brak mapki śląska cieszyńskiego (!). Zańim się prezjdzie do rzeczy sprawę ułatwia przedstawienie sceny głównych wydarzeń. Ciągle miałam dyskomfort, czy dana miejscowość dziś jest polska, cyz czeska, jak jest położona względem innych ośrodków, gor, infrastruktury itp.
Ale to już pewnie nawalił wydawca.

No cóż....wymęczyła mnie ta książka.
Ale to zapewnie moja wina, ńie autora-po prostu nie lubię książek historycznych.
Dlaczego zatem w ogóle po nią sięgnęłam?
Raz, że był to prezent. Dwa, lubię historię współczesną (choć bardziej w formie reporterskiej lub prasowej). Trzy, chciałam wyjść ze strefy komfortu, polegającej unikaniu książek historycznych lub, jak kto woli,...

Niezła książka, chociaż z nieco nietrafionym tytułem - autor pretenduje do tego, żeby opisać całe dwudzieste stulecie w relacjach polsko-czeskich, chociaż w rzeczywistości skupia się jedynie na dwudziestoleciu międzywojennym oraz II wojnie światowej.

Niezła książka, chociaż z nieco nietrafionym tytułem - autor pretenduje do tego, żeby opisać całe dwudzieste stulecie w relacjach polsko-czeskich, chociaż w rzeczywistości skupia się jedynie na dwudziestoleciu międzywojennym oraz II wojnie światowej.

Ksiazka napewno potrzebna, choc daleko jej do idealu.
Smutna historia dwöch narodöw , ktöre zamiast sie zjednoczyc na ostoi przeciwko niemcom, walczä przeciw sobie.
Wojujäca szabelkä lat 30 Polska ( wojowac jest dobrze, lecz ta "mocarstwowosc" byla nie na miejscu...nie bylo jej wcale jak pokazal 39 )
no i szczekanie Czech wierzäcych w sojusze z zachodem i sowietami na Polske...Ani nam , ani czechom jak pokazaly lata 30 nie wyszlo to na dobre. My mielismy miernoty w stylu Smiglego Rdza, a czesi Benesza....
A moglo byc tak pieknie...Niemcy zajmujäc Czechoslowacje 38 mieli tylko na tydzien amunicji....

Troche malo o sredniowieczu i latach 38-39. Autor przedewszystkim kladzie ciezar na Zaolzie....Ksiäzka wypada dosc blado.

Ksiazka napewno potrzebna, choc daleko jej do idealu.
Smutna historia dwöch narodöw , ktöre zamiast sie zjednoczyc na ostoi przeciwko niemcom, walczä przeciw sobie.
Wojujäca szabelkä lat 30 Polska ( wojowac jest dobrze, lecz ta "mocarstwowosc" byla nie na miejscu...nie bylo jej wcale jak pokazal 39 )
no i szczekanie Czech wierzäcych w sojusze z zachodem i sowietami na...

7,5/10

7,5/10

Ciekawa książka w moim odczuciu bardzo obiektywnie i rzetelnie opisująca konflikty polsko-czeskie w XX wieku. Jest to pozycja popularnonaukowa, także czyta się ją bardzo sprawnie i przyjemnie. Autor opiera się na źródłach czeskich i polskich, nie faworyzując żadnej ze stron. Autor surowo ocenia stronę czeską za jej postępowanie w 1919 r., równocześnie krytycznie pisząc o zajęciu Zaolzia przez Polskę w 1938 r. Wszystko ma jednak bardzo solidne oparcie w źródłach. Szkoda tylko, że tak krótko opisano okres po II wojnie światowej (o stosunkach podczas samej wojny też mogłoby być więcej)... Mimo tego polecam, książka choć w pewnym stopniu wypełnia białą plamę w powszechnej świadomości historycznej jak stanowią nasze relacje z Czechami

Ciekawa książka w moim odczuciu bardzo obiektywnie i rzetelnie opisująca konflikty polsko-czeskie w XX wieku. Jest to pozycja popularnonaukowa, także czyta się ją bardzo sprawnie i przyjemnie. Autor opiera się na źródłach czeskich i polskich, nie faworyzując żadnej ze stron. Autor surowo ocenia stronę czeską za jej postępowanie w 1919 r., równocześnie krytycznie pisząc o...

Temat interesujący, ale niestety książka nie spełniła moich oczekiwań. Nierównomierne rozłożenie uwagi na poszczególne okresy historyczne (przede wszystkim pierwsza wojna światowa oraz lata międzywojenne). Autor bardzo dużo miejsca poświęca opisom stosunków narodowościowych na terenach Zaolzia, co oddaje faktyczny temat tej książki. Perspektywa Warszawa - Praga jest drugorzędna.

Temat interesujący, ale niestety książka nie spełniła moich oczekiwań. Nierównomierne rozłożenie uwagi na poszczególne okresy historyczne (przede wszystkim pierwsza wojna światowa oraz lata międzywojenne). Autor bardzo dużo miejsca poświęca opisom stosunków narodowościowych na terenach Zaolzia, co oddaje faktyczny temat tej książki. Perspektywa Warszawa - Praga jest...

Niestety książka "Nieznośny ciężar braterstwa" jest wyjątkowo nieudanym debiutem Pana Przeperskiego. Po jej lekturze trudno nie odnieść wrażenia, że to zaledwie nieudana kompilacja z innych publikacji i jednostronne strzępy informacji niewychodzących zbyt poza utarte schematy i stereotypy. Autor zamiast przełamać stereotypy i pokutujące wzajemne uprzedzenia oparte często na niewiedzy, swoją publikacja tylko je pogłębia.
Podstawowym powodem słabości tej publikacji i ułomności jej narracji jest brak podstaw źródłowych i bibliograficznych. W bibliografii znajdujemy zaledwie 10-12% pozycji autorów czeskich/czechosłowackich. Pan Przeperski nie zna j.czeskiego lub zna go bardzo słabo. W naturalny sposób nie miał więc możliwości poznać (nie chciał poznać?) tzw. "drugiej strony medalu", czeskich relacji dot., przebiegu konfliktu na Śląsku Cieszyńskim, ich oceny polskich działań itd.

Już na początku książki (s.13) przy bitwie pod Grunwaldem, mamy przykład niewiedzy autora na poziomie kompromitującym - cytuje: "... podczas gdy garstka husyckich rycerzy wsparła Władysława Jagiełłę przeciw Krzyżakom..." - ani nie garstka (oprócz 3 chorągwi złożonych w znacznej mierze z Czechów i Morawian, pojedynczy czescy rycerze walczyli takze w innych chorągwiach) ani tym bardziej w 1410r. nie "husyckich " rycerzy (o husyckim ruchu możemy mówić najwcześniej od męczeńskiej śmierci Husa w 1415).
Ktoś pomyśli: autor to pewnie specjalista od XX wieku wiec nawet taka kompromitacja przy średniowiecznym marginalnym wątku jakoś "ujdzie"... Niestety im bliżej tematu książki: "Konflikty polsko-czeskie w XXw" - tym gorzej.
Przy opisie najważniejszych i najboleśniejszych wydarzeń z polsko-czeskiej historii XX w, które wymagały wyjątkowej rzetelności i max. dokładności w krytyce źródeł i doborze sprawdzonych i pewnych cytatów i opisów tych dramatycznych momentów w naszej historii, autor wykazał się jednak brakami w warsztacie pracy historyka np. przy opisie zbrodni czeskiej w Stonawie (s.179) podaje najpierw źródłowy opis dot. walk o dworzec w Zebrzydowicach. Zresztą nawet tych błędnie przytoczonych relacji nie potrafił/nie chciał(?) poddać elementarnej krytyce źródła tzn. bezrefleksyjnie powtarza relację o wymordowaniu 23 jeńców polskich (z pośród 30 obrońców zebrzydowickiego dworca),choć na cmentarzu w Zebrzydowicach pochowano tylko 7 polskich żołnierzy.
Autor epatuje relacjami dot. bestialstwa czeskich żołnierzy popełnianych na polskich żołnierzach np. „…roztrzaskiwania głów ciosami kolb, bądź też strzałami z bliskiej odległości wśród krzyków pogardy i nienawiści…” Tymczasem na dostępnych w internecie zdjęciach tych żołnierzy wykonanych tuż przed ich pochowaniem, widać głowy i twarze większości z nich i żadna nie nosi śladów roztrzaskania strzałem z bliska lub zmiażdżenia uderzeniami kolby.
Takich błędów dot. podstawowych faktów historycznych jest niestety szokująco wiele.
Autor mnoży cytaty z ówczesnej prasy polskiej, która nawet jeśli nie fałszowała opisywanych wydarzeń to jednak w sposób naturalny w tych trudnych okresach konfrontacji, przyjmowała ton polemiczny nie zawsze obiektywny. Trudno nie odnieść wrażenia, że p.Przeperski stał się właśnie ofiara takiej propagandy na poziomie prasy brukowej i codziennej.
Kolejnym przekłamaniem jest opis Aneksji Zaolzia w 1938 r.- nie dowiemy się o polsko-niemieckiej współpracy skierowanej przeciwko Czechosłowacji, którą rozpoczęto już w styczniu/lutym 1938 r. Bardzo "oszczędnie" autor pisze o polskich represjach wobec mniejszości czeskiej na anektowanym Zaolziu. Wręcz pojawiają się próby zafałszowania faktów historycznych, kiedy pisze: (s.318) "Warunki, jakie stworzono Czechom, gdy idzie o rozwój ich szkolnictwa na Zaolziu budziły gorzkie refleksje również wśród niektórych polskich intelektualistów" - przy czym stwierdzenie "warunki rozwoju czeskiego szkolnictwa" brzmi kuriozalnie jeśli przypomni się że likwidację wszystkich (również tych istniejących przed 1914r.) czeskich szkół, przedszkoli i bibliotek przeprowadzono brutalnie w 3 tygodnie - do końca października 1938r. Zresztą o czystkach na anektowanym Zaolziu, w wyniku których do marca 1939r opuścić je musiało ponad 30 tys Czechów (w tym około 20 tys pod bezpośrednim przymusem) autor też zapomniał coś więcej wspomnieć....
Błędy i przekłamania dot. podstawowych faktów historycznych związanych z polsko-czeskimi konfliktami w XX w mógłbym jeszcze bardzo długo wymieniać. Książka jest niestety zmarnowaną szansą na opisanie niezwykle ciekawych relacji i konfliktów polsko-czeskich. Zamiast tego powstał bardziej świadomie czy nieświadomie jednostronny, zafałszowany obraz nie wychodzący poza popularne schematy i kalki.
Zakup książki zdecydowanie odradzam.

Niestety książka "Nieznośny ciężar braterstwa" jest wyjątkowo nieudanym debiutem Pana Przeperskiego. Po jej lekturze trudno nie odnieść wrażenia, że to zaledwie nieudana kompilacja z innych publikacji i jednostronne strzępy informacji niewychodzących zbyt poza utarte schematy i stereotypy. Autor zamiast przełamać stereotypy i pokutujące wzajemne uprzedzenia oparte często na...