Robert Gerwarth

43/2024 Reinhard Tristan Eugen Heydrich urodził się w 1904 roku w rodzinie średniozamożnych muzyków w Halle. Jego ojciec Brunon był kompozytorem i śpiewakiem operowym, jego matka Elisabeth była instruktorkącgry na pianinie. Reinhard dorastał w czasie wielkiej wojny. Był za młody, żeby iść na wielką wojnę, ale jednocześnie na tyle duży, że był doskonale świadomy co się dzieje na świecie. Jednak do polityki było mu bardzo daleko i w ogóle się tym nie interesował aż do lat 30. Po bardzo dobrze zdanej maturze postanowił iść kompletnie inną drogą niż liczyli jego rodzice. Zamiast muzykiem postanowił iść do wojska. Konkretnie do Marynarki Wojennej, gdzie służył m.in. na słynnym pancerniku Schleswig-Holstein i poznał chociażby admirała Wilhelma Canarisa z którym się zaprzyjaźnił, ponieważ podzielali wspólną pasję do muzyki. W marynarce dosłużył się stopnia porucznika. W międzyczasie po kilkunastu dniach znajomości zaręczył się z Liną von Osten, kobietą, która pochodziła ze zubożałej szlachty, ale bardzo szanowanej. Rodzina Liny miała poglądy jednoznacznie pronazistowskie. To właśnie dzięki swojej życiowej wybrance Heydrich pierwszy raz w życiu zetknął się z narodowym socjalizmem, który wcześniej w ogóle nie był w jego orbicie zainteresowań. Związek z panną von Osten kosztował Heydricha karierę w wojsku. Ojciec nieznanej kobiety z którą był w tym czasie w związku i której także obiecał ślub zaskarżył zachowanie młodego oficera do dowództwa. Podczas sądu honorowego jego zachowanie zostało uznane jako niegodne niemieckiego oficera. Heydrich został wydalony z Marynarki Wojennej ze skutkiem natychmiastowym. W tym momencie pomocną rękę do wydalonego z wojska mężczyzny wyciągnął Heinrich Himmler. Dzięki kontaktom von Ostenów Heydrich jedzie na rozmowę z Himmlerem. Ten prosi go o skonstruowanie szkieletu organizacji wywiadowczej w kilkanaście minut. Oczywiście Heydrich nie miał o tym bladego pojęcia, ale, że w latach 20 zaczytywał się w książkach szpiegowskich i kryminałach wykonuje to zadanie. Rezultat tak bardzo przypadł do gustu Himmlerowi, że ten zatrudnia Heydricha z miejsca. W ten nietypowy sposób rozpoczęła się długoletnia relacja Himmlera i Heydricha, która odmieniła świat. Heydrich był najbliższym i najbardziej zaufanym człowiekiem Himmlera. Na marginesie reakcji obydwu SS-manów bardzo ciekawym faktem jest, że jak przytacza autor ich żony podobno się głęboko nienawidziły i żona Himmlera naciskała na swojego męża, żeby ten wpłynął na Heydricha, aby ten się rozwiódł. Himmler odrzucił te propozycje. To właśnie Heydrich był odpowiedzialny za ludobójstwo przeprowadzane w serxu Europy na skalę, która nie ma precedensu w historii ludzkości. Heydrich był szefem RSHA (Głównego Urzędu Bezpieczeństwa Rzeszy),Gestapo i SD. Krótko mówiąc z wyrzucone z wojska za skandal obyczajowy oficera został jednym z najpotężniejszych ludzi świata. Swojego żywota dokonał jako Protektor Czech i Moraw, kiedy to pod koniec maja 1942 padł ofiarą zamachu przeprowadzonego przez dwóch czechosłowackich cichociemnych Jozefa Gabčíka i Jana Kubiša. Jego śmierć jest najsłynniejszym tego typu wydarzeniem w skali II wojny światowej, kiedy to ruch oporu zgładził jednego z najważniejszych niemieckich funkcjonariuszy. Niestety zamach kosztował ogromne cierpienia czeskiej ludności i praktyczne unicestwienie czeskiego ruchu oporu. Szczególnie tragiczny los spotkał wieś Lidice, których męscy mieszkańcy zostali wymordowani na miejscu, a kobiety wywiezione do obozów koncentracyjnych. Względem wsi wystąpiło niepotwierdzone podejrzenie, że została na jej terenie udzielona pomoc zamachowcom. Żona Heydricha dożyła lat późnej starości. Do końca życia uważała swojego męża za bohatera i nie kryła się ze swoimi poglądami. Po batalii sądowej rząd RFN musiał zacząć wypłacać jej do końca życia rentę dla rodzin wojskowych poległych podczas pełnienia służby... Bez większych problemów przeszła także procedurę denazyfikacji. *** Robert Gerwath poświęcił wiele czasu na możliwie jak najdokładniejsze poznanie Heydricha. Owocem tego jest ta książka. Śmiało można powiedzieć, że najlepsza biografia Reinharda Heydricha na rynku. Autor wiele miejsca poświęca życiu prywatnemu, co jest bardzo istotne, żeby lepiej zrozumieć tę postać. Jest to świetne dopełnienie biografii Heinricha Himmlera autorstwa Petera Longericha, którą czytałem przed ponad miesiącem.