Tylko człowiek bezdomny duchowo nie wzgardzi "Ludźmi bezdomnymi" i doktorem Judymem. Tak mi się zdaje. Zbyt często słyszę okrzyki: "Czy ten Judym oszalał?!", "Co za sztuczny problem sobie wymyślił!", "On chyba lubił być nieszczęśliwy..." - zbyt często, by mogło zdawać mi się inaczej.

Sztuczny, nie sztuczny - problem jest. Problem spotyka się z niezrozumieniem - tak bohaterów powieści, jak i (często) jej (zwłaszcza młodych) czytelników. Tomasz Judym jest zaznaje więc metaforycznej bezdomności; nie może znaleźć miejsca, w którym on byłby akceptowany, a jego idee - bezpieczne. Ciągle gna go naprzód, do realizacji celu, który stał się jego powołaniem, czy wręcz obsesją.

Bezdomność jest i dosłowna, a jakże. Gdyby nie ona, doktorowi może nie zależałoby aż tak bardzo na poprawie warunków życia chłopów i proletariatu, z którego sam pochodzi. Jemu udało się wspiąć wyżej, został lekarzem, może leczyć i uświadamiać. Inni nie mieli (?) tej szansy na poprawę warunków życia - czy w związku z tym Judym jest coś winny swoim pobratymcom? Czy ma poświęcić swoje życie poprawiając warunki ichniego? Czy może jednak poświęcić się miłości do kobiety - szczęściu osobistemu, stabilizacji, która odciągnie go (?) od szlachetnych dążeń dla dobra ogółu?

W dzisiejszych czasach, w których modne jest czerpanie z życia pełnymi garściami, młodzież pyta: "Dlaczego nie mógł zrobić jednego i drugiego?".

No właśnie - czy mógł? Czy może wtedy nie mógł, lecz mógłby dzisiaj? Chciałoby się rzec: "O tempora, o mores!". I zostawić Judyma w minionej epoce... Albo i nie; albo wesprzeć się nim, ucząc się trudnej sztuki dokonywania życiowych wyborów. Lecz czy to rzeczywiście pouczająca lekcja? Zależy od perspektywy, ja mam wątpliwości.

Żeromskiemu niczego nie ujmuję. To nie jest zła powieść.

Tylko człowiek bezdomny duchowo nie wzgardzi "Ludźmi bezdomnymi" i doktorem Judymem. Tak mi się zdaje. Zbyt często słyszę okrzyki: "Czy ten Judym oszalał?!", "Co za sztuczny problem sobie wymyślił!", "On chyba lubił być nieszczęśliwy..." - zbyt często, by mogło zdawać mi się inaczej.

Sztuczny, nie sztuczny - problem jest. Problem spotyka się z niezrozumieniem - tak...